გაფრთხილება: მოცემული მასალა განკუთვნილია მხოლოდ სამედიცინო პროფესიონალებისთვის. ინფორმაცია წარმოდგენილია საგანმანათლებლო და სამეცნიერო მიზნებით და არ უნდა იქნას გამოყენებული თვითმკურნალობისთვის

გაბაპენტინი და ზურგის ტკივილი — ახალი კვლევა დემენციის მაღალ რისკს ამხელს

გაბაპენტინი ხშირად ინიშნება ქრონიკული ზურგის ტკივილის სამკურნალოდ. თუმცა, ბოლო პერიოდში უფრო და უფრო მეტი სამეცნიერო მტკიცებულება ჩნდება, რომ ეს პრეპარატი შეიძლება სერიოზული გრძელვადიანი საფრთხის მატარებელი იყოს.

აშშ-ში ჩატარებულმა მასშტაბურმა კვლევამ, რომელშიც 26,000-ზე მეტი ზრდასრული ადამიანი მონაწილეობდა, აჩვენა, რომ გაბაპენტინის ხანგრძლივი გამოყენება დემენციისა (29%) და მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევების (85%) რისკს ზრდის, განსაკუთრებით 65 წლამდე ასაკის პაციენტებში.

რა გვიჩვენა კვლევამ?

• კვლევა ჩატარდა Case Western Reserve University, Arizona State University და MetroHealth Medical Center-ის მკვლევართა მიერ.

• 26,416 პაციენტი ქრონიკული ზურგის ტკივილით დაკვირვების ქვეშ იყო 10 წლის განმავლობაში.

• მათ შორის, ვინც გაბაპენტინი 6 ან მეტჯერ მიიღო, ფიქსირდება:

• დემენციის რისკის 29%-ით ზრდა

• მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევების (MCI) 85%-ით მატება

• ყველაზე მაღალი რისკი დაფიქსირდა 18–64 წლის ასაკში, სადაც რისკი ორმაგზე მეტი იყო არამომხმარებლებთან შედარებით.

• პრეპარატის დოზისა და რაოდენობის მატებასთან ერთად რისკიც იზრდება:

• 12-ზე მეტი რეცეპტის შემთხვევაში:

• დემენციის რისკი – 40%-ით მეტი

• მსუბუქი კოგნიტიური დარღვევა – 65%-ით მეტი

რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

გაბაპენტინი საქართველოში ხშირად გამოიყენება ტკივილის სამკურნალოდ. თუმცა, კვლევის შედეგები ნათლად აჩვენებს, რომ გრძელვადიანი გამოყენება შეიძლება ტვინის ფუნქციაზე სერიოზულად იმოქმედოს. ეს განსაკუთრებით საშიშია ახალგაზრდა და საშუალო ასაკის მოზრდილებისთვის, რომელთაც მომავალში დემენციისა და სხვა ნეიროდეგენერაციული დაავადებების რისკი შეიძლება მნიშვნელოვნად მოემატოთ.

უნდა შევწყვიტო თუ უკვე ვიღებ გაბაპენტინს?

არა, პრეპარატის თვითნებურად შეწყვეტა სახიფათოა. აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია.

არსებობს ალტერნატივა ტკივილის სამკურნალოდ?

დიახ, არსებობს როგორც მედიკამენტური, ისე არამედიკამენტური მეთოდები (ფიზიოთერაპია, მოძრაობის პროგრამები, ანთების საწინააღმდეგო მედიკამენტები). გადაწყვეტილება ინდივიდუალურად უნდა მიიღოს სპეციალისტმა.

ყველა ადამიანს ემუქრება ეს რისკი?

რისკი განსაკუთრებით მაღალია მუდმივი და ხანგრძლივი გამოყენებისას, განსაკუთრებით ახალგაზრდებში. თუმცა, მონაცემები აჩვენებს, რომ ზოგადი რისკი ყველასთვის გაზრდილია.

ლიტერატურა (Vancouver სტილი)

1. Eghrari NB, Yazji IH, Yavari B, et al. Risk of dementia following gabapentin prescription in chronic low back pain patients. Reg Anesth Pain Med. Published Online First: 10 July 2025. doi:10.1136/rapm-2025-106577

2. Smith RV, Havens JR, Walsh SL. Gabapentin misuse, abuse and diversion: a systematic review. Addiction. 2016;111(7):1160-1174. doi:10.1111/add.13324

3. Wiffen PJ, Derry S, Moore RA. Gabapentin for chronic neuropathic pain in adults. Cochrane Database Syst Rev. 2017;(6):CD007938. doi:10.1002/14651858.CD007938.pub4

მეტი უახლესი და სანდო სამედიცინო ინფორმაცია იხილეთ ოფიციალურ პლატფორმაზე:

გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!

მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე.

ინტერესთა კონფლიქტის დეკლარაცია: არ არის.

• გაბაგამა (Gabagamma®) — მწარმოებელი: Wörwag Pharma (გერმანია). საქართველოში აღწერილია და I ჯგუფის რეცეპტით გაიცემა. 

• გრიმოდინი (Grimodin®) — მწარმოებელი: Egis (უნგრეთი). აფთიაქთა ქსელებში ქვეყნდება როგორც გაბაპენტინის ბრენდი.

ინტერესთა კონფლიქტის დეკლარაცია

მოცემული სტატია განკუთვნილია მხოლოდ სამეცნიერო და საგანმანათლებლო მიზნებისთვის, კოლეგებთან უახლესი სამეცნიერო მონაცემების გაზიარების მიზნით. სტატიას არ აქვს კომერციული მიზანი. ავტორი ადასტურებს, რომ არ აქვს რაიმე კომერციული ან ფინანსური ინტერესი აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით.