ევროპის პრესის თავისუფლების ანგარიში: პრესის თავისუფლების სწრაფი ვარდნა 2024 წელს საქართველოში

ევროპის პრესის თავისუფლების ანგარიშის თანახმად, 2024 წელს საქართველოში პრესის თავისუფლების მკვეთრ გაუარესებას ჰქონდა ადგილი. ევროპის საბჭოს წევრ ქვეყნებს შორის, საქართველოში მნიშვნელოვნად გაიზარდა ჟურნალისტების უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული გაფრთხილებების რიცხვი. კვლების შედეგები მედიის მუშაკების მიმართ ძალადობის ესკალაციის, სახელმწიფოს მხრიდან საკანონმდებლო რეპრესიებისა და დამოუკიდებელი ჟურნალისტიკისთვის სივრცის შემცირების შესახებ საგანგაშო სურათს აჩვენებს.

ძალადობის ზრდა

ანგარიშში სახელწოდებით „2024: პოლიტიკურ ზეწოლასთან, დეზინფორმაციასთან და მედიის დამოუკიდებლობის ეროზიასთან დაპირისპირება“ ნათქვამია, რომ 2024 წლის ოქტომბერში პარტნიორი ორგანიზაციების მიერ განხორციელებულმა ფაქტების დამდგენმა  მისიამ დაასკვნა, რომ პრესის თავისუფლება საქართველოში მძიმე მდგომარეობაშია „მზარდი ავტორიტარიზმის ფონზე“. დოკუმენტის თანახმად, „ამ რეგრესმა ქვეყანა კიდევ უფრო დააშორა დემოკრატიულ პრინციპებს და შეაფერხა მისი ევროკავშირთან ინტეგრაცია“.

„საქართველოში 2024 წელს განგაშის სიგნალები მკვეთრად გაიზარდა – სამჯერ მეტად წინა წელთან შედარებით – ძირითადად ევროკავშირის მხარდამჭერი საპროტესტო აქციების დროს ჟურნალისტებზე თავდასხმების გამო“, – ნათქვამია ანგარიშში. საქართველოში 18 განგაშის სიგნალი დაფიქსირდა [განგაშის სიგნალს წარადგენენ ევროპის საბჭოს პარტნიორი ორგანიზაციები. მათში ასახულია ევროპაში ჟურნალისტების უსაფრთხოებისა და მედიის თავისუფლების მიმართ არსებული სერიოზულ საფრთხეები] და პრესის თავისუფლების დამრღვევი ქვეყნების ხუთეულში მოხვდა უკრაინის, რუსეთის, თურქეთის და სერბეთის გვერდით.

არჩევნების დღის ძალადობა და პოლიციის სისასტიკე პროევროპულ აქციებზე

26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების დროს, სულ მცირე, 70 ჟურნალისტს მიმართ განხორციელდა სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფა, დაშინება და მათი მუშაობის შეფერხება, ნათქვამია ანგარიშში. დოკუმენტის თანახმად, რუსული ქსელები და სახელმწიფო მედია საშუალებები „ავრცელებდნენ დეზინფორმაციას და შეთქმულების თეორიებს“ 26 ოქტომბრის სადავო არჩევნების დროს, „რომელიც ევროკავშირის მომხრე ჯგუფების დისკრედიტაციას ისახავდა მიზნად“.

დოკუმენტში ასევე ნათქვამია, რომ პროევროპულ აქციებს, რაც ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესის შეჩერების თაობაზე „ქართული ოცნების“ ხელისუფლების გადაწყვეტილებამ გამოიწვია, ჟურნალისტების მიმართ ძალადობის გაძლიერება მოყვა. ანგარიშში ნათქვამია, რომ „პოლიციამ ცრემლსადენი გაზი და წყლის ჭავლი გამოიყენა მომიტინგეების დასაშლელად. შედეგად, მედიის 90-ზე მეტმა თანამშრომელმა ფიზიკური თავდასხმების, სიტყვიერი შეურაცხყოფის ან მუშაობის შეფერხების შესახებ გაავრცელა ინფორმაცია“.

საპროტესტო აქციები

არჩევნების შემდეგ პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი კობახიძემ 2028 წლამდე საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესის შეჩერების თაობაზე გააკეთა განცხადება, რასაც ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო აქციები მოყვა. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ აქციების დროს ჟურნალისტების მიმართ ძალადობა გაძლიერდა, რა დროსაც პოლიციამ ცრემლსადენი გაზი და წყლის ჭავლი გამოიყენა საპროტესტო აქციების დასაშლელად ნოემბრის ბოლოს და დეკემბრის დასაწყისში.

საკანონმდებლო შეზღუდვები და დაშინება

ანგარიშის თანახმად, ჟურნალისტები, რომლებიც „უცხოელი აგენტების“ შესახებ კანონის წინააღმდეგ მიმდინარე აქციებს აშუქებდნენ, სპეცრაზმელების ძალადობის, ცილისწამების კამპანიების, მუქარის სამიზნეები გახდნენ.

დოკუმენტში ასევე ნათქვამია, რომ კიდევ ერთი სადავო კანონი – „ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ“, რომელიც „ქართული ოცნების“ პარლამენტმა 2024 წლის დეკემბერში მიიღო, არის „კიდევ ერთი შემაშფოთებელი მოვლენა“, რომელიც რუსეთის 2013 წლის ანტი-ლგბტქ+ კანონმდებლობის ასლია. „კანონი მნიშვნელოვან საფრთხეს უქმნის გამოხატვის თავისუფლებას და ადამიანის უფლებებს“, – ნათქვამია ანგარიშში.

დევნილობაში მყოფი ჟურნალისტების მიზანში ამოღება

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ საქართველო, რომელიც ოდესღაც დევნილი ჟურნალისტებისთვის უსაფრთხო თავშესაფარი იყო, „სულ უფრო სახიფათო ხდება“. დოკუმენტში განხილულია აზერბაიჯანელი ჟურნალისტის აფგან სადიგოვის საქმე, რომელიც საქართველოში 2024 წლის აგვისტოში დააკავეს და რომელსაც აზერბაიჯანში ექსტრადირება ემუქრება. იმავდროულად, დოკუმენტის თანახმად, უცხოელ ჟურნალისტებს სულ უფრო ხშირად ეკრძალებათ ქვეყანაში შემოსვლა. მათ შორის იყვნენ ჩეხი ჟურნალისტი რეი ბეზელი, ბელარუსი ჟურნალისტი ანდრეი მიალეშკა, სომეხი ჟურნალისტი არსენ ხარატიანი და ფოტოჟურნალისტი სტეფან გოსი.

ასევე წაიკითხეთ:

• სიახლეების ბლოგი: წინააღმდეგობა 2025 ნაწილი 2 | ევროკავშირი ითვალისწინებს ბალტიისპირეთის ქვეყნების მოწოდებას ოფიციალური პირების დასანქცირების თაობაზე
• 04/10/2024 – ევროპის საბჭოს ჟურნალისტთა უსაფრთხოების პლატფორმამ კრიტიკული შუალედური დასკვნები გამოაქვეყნა

This post is also available in: English (ინგლისური)