კატები, პარაზიტი და კაცების უნაყოფობის კრიზისი – მეცნიერებმა აღმოაჩინეს: ტოქსოპლაზმა სპერმას ანადგურებს

კატები, პარაზიტი და კაცების უნაყოფობის კრიზისი

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს: ტოქსოპლაზმა სპერმას ანადგურებს

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი
sheniekimi.ge | ოფიციალური სამედიცინო საინფორმაციო პლატფორმა

 პარაზიტის ცისტები ადამიანის სპერმაში
ეს ფოტო გვიჩვენებს როგორ აღწევს ტოქსოპლაზმა სპერმაში — სწორედ აქ იწყებს ნგრევას.

კაცების უნაყოფობის მზარდი ტალღის ფონზე მეცნიერებმა ახალი და შემაშფოთებელი მიგნება გაავრცელეს: მსოფლიოში ყველაზე გავრცელებულმა პარაზიტმა — Toxoplasma gondii — შესაძლოა პირდაპირი ზიანი მიაყენოს კაცის რეპროდუქციულ ფუნქციას.

უახლესი ლაბორატორიული კვლევები ცხადად აჩვენებს:
ინფიცირებიდან სულ რაღაც 48 საათში ტოქსოპლაზმა აღწევს სათესლე ჯირკვლებში და იწყებს სპერმატოზოიდების დეგრადაციას, ანუ მათი „თავს კვეთას“.

როგორ მუშაობს პარაზიტი?
• ტოქსოპლაზმა ორგანიზმში მოხვედრის შემდეგ იმყოფება ე.წ. ცისტურ მდგომარეობაში და უკიდურესად ძლიერად აირეკლავს იმუნურ სისტემას
• ადამიანის კვლევებში დადასტურდა, რომ სპერმატოზოიდების 22.4 % დაზიანდა მხოლოდ 5 წუთში პარაზიტთან შეხების შემდეგ
• აღნიშნული დაზიანება ფიზიკურად ეხება სპერმატოზოიდის თავის არეს — რაც შეუძლებელს ხდის განაყოფიერებას

ფაქტები და რისკები:
•  მსოფლიოში ტოქსოპლაზმოზით ინფიცირებულია დაახლოებით 1.5 მილიარდი ადამიანი
•  ინფიცირება შესაძლებელია კატების ლაგანის გაწმენდისას, ნიადაგთან შეხებისას, ან ნედლი ხორცის მიღებისას
•  პარაზიტი ცნობილია თავის მოქმედებით ცენტრალურ ნერვულ სისტემაზე, თუმცა ახლა უკვე დადასტურდა მისი რეპროდუქციულ სისტემაზეც ზემოქმედება

რატომ არის ეს კრიტიკული?

კაცის უნაყოფობა უკვე გლობალური ჯანდაცვის გამოწვევაა — და თუ ამის გამომწვევი ერთ-ერთი ფაქტორი შეიძლება იყოს საყვარელი შინაური ცხოველი ან არასათანადო ჰიგიენა, საჭიროა დაუყოვნებელი რეაგირება.

მკაცრი ჰიგიენური რჩევებია:
• ლაგანის გაწმენდა მხოლოდ ხელთათმანებით და ყოველი აქტის შემდეგ ხელების დეზინფექცია
• ნედლი ხორცის თავიდან აცილება ან ბოლომდე მოხარშვა
• წლიური სკრინინგი ტოქსოპლაზმოზზე, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც გეგმავს მამად გახდომას

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

„გლობალურად კაცების უნაყოფობა არის ჯანდაცვის ‘ჩუმი ეპიდემია’. თუ მეცნიერება გვიჩვენებს, რომ ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება იყოს ჩვეულებრივი პარაზიტი კატიდან — ეს უკვე არ არის მხოლოდ ვეტერინარიული საკითხი. ეს არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საგანგაშო სიგნალი, რომელსაც სახელმწიფოს, ექიმებს და საზოგადოებას ერთდროულად უნდა ჰქონდეთ რეაგირება.“

უახლესი სამეცნიერო წყაროები (Vancouver სტილით):
1. Zhou Y, et al. Toxoplasma gondii infection and male infertility: a systematic review. Andrologia. 2022;54(2):e14125.
2. FEBS Journal. Adverse impact of acute T. gondii infection on human sperm. Published online: 2025.
3. ClinicalAdvisor. Toxoplasmosis decapitates sperm cells in 48h: human in vitro trial. 2025.
4. Flegr J, et al. Latent toxoplasmosis and its association with human behavior and fertility. PLoS ONE. 2014;9(3):e90203.
5. Gizmodo, The Conversation. “Cat Litter Parasite May Be Driving Male Infertility.” 2025.

 ავტორის ბიოგრაფია:
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე არის საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის ხელმძღვანელი, WHO-სა და გაეროს მრჩეველი გლობალური ჯანდაცვის საკითხებში. მისი ინტერესის სფეროებია: რეპროდუქციული ჯანმრთელობა, ინფექციური დაავადებები და ჯანდაცვის სისტემების რეფორმა.

#drpkhakadze #sheni #sheniekimi #გიორგიფხაკაძე #აქხარისხია #შენიექიმი #ტოქსოპლაზმოზი #უნაყოფობა #ჰიგიენა #კაცებისჯანმრთელობა #რეპროდუქციულიანალიზი Giorgi Pkhakadze SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები