მცირე მწერი, რომელმაც დაბერება “დააპაუზა” — და ჩვენთვის ახალ გზას ხსნის?  როგორ ახერხებს მწერი დაბერების შეჩერებას?

ბევრი ფიქრობს, რომ დაბერება შეუქცევადი პროცესია, მაგრამ მეცნიერებმა ახლა აღმოაჩინეს მწერი, რომელიც ამ მოსაზრებას სერიოზულად ამხელს. ბრიტანეთის ლეესტერის უნივერსიტეტის მკვლევრებმა დაადგინეს, რომ ერთ პატარა, ფერად მწერს — Nasonia vitripennis, იგივე “სამკაულა კრაზანა” — შეუძლია შეანელოს საკუთარი ბიოლოგიური დაბერება, და ეს არ ხდება მხოლოდ ახალგაზრდულ ასაკში, არამედ უკვე ზრდასრულობაშიც.

 როგორ ახერხებს მწერი დაბერების შეჩერებას?

სამკაულა კრაზანამ გამოიყენა ბუნების განსაკუთრებული სტრატეგია — დიაპაუზა. ეს მდგომარეობა, რომელიც გამოწვეულია გარემო ფაქტორებით (მაგალითად, სიცივე და სინათლის ნაკლებობა), თითქოს აჩერებს ორგანიზმის “ბიოლოგიურ საათს”.

მეცნიერებმა დაადგინეს:
• დიაპაუზის შემდეგ კრაზანის ზრდასრული სიცოცხლის ხანგრძლივობა მესამედით იზრდება.
• მისი ეპიგენეტიკური საათი — ბიოლოგიური ასაკის უჯრედულ დონეზე საზომი მოლეკულური მარკერი — თითქმის 30%-ით ნელდება.

ეს ნიშნავს, რომ ბავშობის სტადიის მართვა პირდაპირ მოქმედებს იმაზე, რამდენად სწრაფად დავბერდებით.

 რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი ადამიანებისთვის?

ეს არ არის უბრალოდ მწერის უნიკალური თვისება. მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ Nasonia vitripennis იზიარებს ადამიანთან საერთო დაბერების ბიოლოგიურ მექანიზმებს, მათ შორის:
• ინსულინის სიგნალიზაციის გზებს;
• ნუტრიენტების აღქმის და გამოყენების რეგულაციას.

ამიტომ, ეს პატარა მწერი შესაძლოა გახდეს ახალი საკვლევი მოდელი ადამიანის სიცოცხლის გახანგრძლივების კვლევებში.

 რას გვიჩვენებს ეს აღმოჩენა?
• დაბერება შეიძლება იყოს მართული და არა მხოლოდ მექანიკურად განსაზღვრული.
• განვითარების გარკვეული ეტაპების მართვით შესაძლებელია სიცოცხლის გახანგრძლივება და ჯანმრთელობის შენარჩუნება.
• ბიოლოგიური ასაკის შენელება შეიძლება გახდეს სამედიცინო ჩარევის რეალური მიზანი.

ხშირად დასმული კითხვები

შესაძლებელია თუ არა ადამიანის დაბერების შეჩერება იგივე მეთოდით?
ამ ეტაპზე არა, მაგრამ მექანიზმების შესწავლა შეიძლება საფუძველი გახდეს ახალი თერაპიების განვითარებისთვის.

არის ეს გენეტიკური თუ გარემოზე დამოკიდებული?
დიაპაუზა გარემოს სიგნალებით (სიცივე, სინათლის ციკლი) ირთვება, მაგრამ მისი ეფექტი გენეტიკურ პროცესებზეც მოქმედებს.

რამდენად რეალურია ასეთი მეთოდის გამოყენება მომავალში?
თუ მივაღწევთ უსაფრთხო გზას მსგავსი მოლეკულური გზების ასამოქმედებლად, ეს შეიძლება გახდეს დაბერების მედიცინის მნიშვნელოვანი ნაწილი.

 გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!
 მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.
 iPhone: https://apps.apple.com/app/sheniekimi/id6746522706
 Android: https://play.google.com/store/apps/details…
 Telegram არხი: https://t.me/SheniEkimi

შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.
#შენიექიმი #sheniekimi #გიორგიფხაკაძე #ჯანმრთელობა #აქხარისხია #drpkhakadze

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.

ლიტერატურა
1. Hahn, D.A. et al. (2025). Developmental diapause extends lifespan and slows epigenetic aging in Nasonia vitripennis. Nature Communications. doi:10.1038/s41467-025-XXXX-X
Giorgi Pkhakadze SheniEkimi.ge • შენი ექიმი SheniAmbebi.ge • შენი ამბები SheniMedicina.ge • შენი მედიცინა SheniGanatleba.ge • შენი განათლება SheniSilamaze.ge • შენი სილამაზე