რომელ სამხედრო ბაზაზე დაიწყო აშშ–მ ბომბდამშენების მობილიზაცია და რატომ? – გიორგი კობერიძე

საქართველოს საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის (GIPA) პროფესორი, გიორგი კობერიძე:

აშშ-მ ინდოეთის ოკეანეში ჯერ კიდევ ბრიტანულ კუნძულ დიეგო გარსიას სამხედრო ბაზაზე სტრატეგიული ბომბდამშენების მობილიზაცია დაიწყო. მოაზრებულია რომ ეს შეიძლება ირანზე ზეწოლის ან შემდგომი დარტყმის წინაპირობა იყოს.

ამით ტრამპის ადმინისტრაცია ირანზე ზეწოლასა და იძულებას ცდილობს წამოვიდნენ მოლაპარაკებებზე ურანის გამდიდრებისა და ზოგადად ბირთვული პროგრამის შეჩერების შესახებ.

ამასთან, საინტერესო არის ის ფაქტი, რომ ტრამპის საგარეო პოლიტიკა უკრაინაზე ექსკლუზიურ ფოკუსს ხსნის და სხვა საერთაშორისო კრიზისებზეც აკეთებს აქცენტს. აშშ-სათვის უკრაინა-რუსეთის საკითხი არ აღმოჩნდა სწრაფი შედეგების მომტანი. აქედან გამომდინარე სხვა საგარეო პოლიტიკური საკითხის გადაჭრის მცდელობის წინ წამოწევა ხდება.

ზეწოლა უეჭველ ომს არ ნიშნავს. პირიქით, ზეწოლა ხშირად მოლაპარაკების იძულება შეიძლება გახდეს. მაგრამ ამ იძულების წარუმატებლობის შემთხვევაში არავინ იცის როგორი რეაქცია იქნება აშშ-ს, რომლის ამ ადმინისტრაციას ჯერჯერობით საგარეო პოლიტიკური წარმატება არ აქვს.

კონტექსტიც მნიშვნელოვანია: ისრაელში ჯერ კიდევ ათი წლის წინ ვარაუდობდნენ რომ ირანი ძალიან ახლოს იყო ბირთვული იარაღის შექმნისაგან. ახლა ირანი მართლაც შეიძლება ძალიან ახლოს იყოს ამ შედეგისაგან, შესაბამისად, თუკი ახლა აშშ, ისრაელი და მათი მოკავშირეები რაიმეს აპირებენ, ეს შეიძლება იყოს ერთ-ერთი ბოლო შანსი ამის მისაღწევად – მშვიდობით, ზეწოლით თუ ძალით.

ზოგადად კი ირანის წინააღმდეგ მოქმედება ადვილი ნამდვილად არ იქნება. ეს ძალიან დიდი ზომის სახელმწიფოა, კარგად გამაგრებული მიწისქვეშა სამხედრო ობიექტებით. მაგრამ რამდენადაც საშიშია ირანი, იმდენად მყიფეა მისი შიდა პოლიტიკური სტაბილურობა. შესაბამისად, რეჟიმის მარცხი ან სისუსტე მისი ჩამოშლის მიზეზი შეიძლება გახდეს.

ამ კომპლექსური სიტუაციიდან გამოსავალი ზეწოლა და ახალი შეთანხმების გაფორმება, სამხედრო მოქმედება ან დათმობა და ფოკუსის ცვლილება იქნება. რა როგორ შედეგს მოიტანს – რთული სათქმელია. ირანის მხრიდან ბირთვული იარაღის შექმნა ან არსებობის დადასტურება, სხვა ისლამურ სახელმწიფოებში მისი შექმნის მოტივაცია შეიძლება გახდეს.

შეგახსენებთ, მიუხედავად აქტიური ზეწოლის, სანქციებისა და მუქარისა, ჩრდილოეთ კორეამ 2006 წელს შექმნა და ბირთვული იარაღი.