საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის (PHIG) და Safe Supplements Georgia (SSG-3) საბოლოო პოზიცია პროდუქტის „შაქრის მარგებელი“ შესახებ

საქართველოს ბაზარზე ბოლო პერიოდში აქტიურად ხორციელდება პროდუქტის „შაქრის მარგებელი“ რეკლამა, რომელიც წარმოდგენილია როგორც „ბუნებრივი შაქრის ალტერნატივა“. პროდუქტი თავის ოფიციალურ არხებში და სარეკლამო ბუკლეტებში ასახელებს სამედიცინო და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მტკიცებებს: „ამცირებს ქოლესტერინს“, „ამცირებს დიაბეტის რისკს“, „აუმჯობესებს იმუნიტეტს“ და სხვა. ასევე მოხსენიებულია ისეთი ავტორიტეტული ორგანიზაციები, როგორებიცაა WHO, FAO, FDA, EFSA.

PHIG და Safe Supplements Georgia (SSG-3 სტანდარტი) ვალდებულნი ვართ, საზოგადოებას მივაწოდოთ სამეცნიერო ფაქტებზე დაფუძნებული შეფასება და დავიცვათ მომხმარებელი შეცდომაში შეყვანისგან.

სარეკლამო მასალების მიხედვით „შაქრის მარგებელი“ შედგება:

• 99% ტრეჰალოზისგან – დისაქარიდი, რომელიც შედგება ორი გლუკოზის მოლეკულისგან. ინდუსტრიულად მიიღება სახამებლის ფერმენტული გარდაქმნით.

• 1% სუკროზისგან – ჩვეულებრივი შაქარი.

ეს ფორმულა არ წარმოადგენს ქართულ ინოვაციას. ტრეჰალოზას წარმოება და გამოყენება უკვე ათწლეულებია საერთაშორისო ბაზარზე არსებობს (მაგ. იაპონური კომპანია Hayashibara, 1990-იანი წლებიდან აწარმოებს მას).

საერთაშორისო გამოცდილება და სამეცნიერო მონაცემები

1. იაპონია: ტრეჰალოზა რეგისტრირებულია როგორც საკვები დანამატი (Food Additive), თუმცა მას არ აქვს სამკურნალო სტატუსი.

2. აშშ (FDA): კლასიფიცირებულია როგორც GRAS (Generally Recognized as Safe). FDA მკაფიოდ კრძალავს ჯანმრთელობის ან სამკურნალო მტკიცებებს მის რეკლამირებაში.

3. ევროკავშირი (EFSA): EFSA-ს შეფასებით, ტრეჰალოზა უსაფრთხოა როგორც დანამატი, მაგრამ არ არსებობს EFSA-ს დასკვნა მისი სამკურნალო ეფექტების შესახებ.

4. სამეცნიერო რისკები: 2018 წელს გამოქვეყნებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ტრეჰალოზა შესაძლოა ხელს უწყობდეს Clostridium difficile-ის გარკვეული შტამების ზრდას, რაც იწვევს მძიმე დიარეას. ეს ფაქტორი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ჰოსპიტალურ გარემოში.

WHO-ს სახელით ხშირად მიუთითებენ, რომ ტრეჰალოზა „ოფიციალურად რეკომენდებულია“. სინამდვილეში WHO-ს მონაწილეობით JECFA-მ (FAO/WHO Joint Expert Committee on Food Additives, 2000 წელი) ტრეჰალოზას მიანიჭა სტატუსი “ADI not specified”, რაც ნიშნავს, რომ იგი ითვლება დაბალი ტოქსიკურობის მქონე დანამატად ტექნოლოგიური გამოყენებისთვის. თუმცა WHO არასოდეს დაუკავშირებია ტრეჰალოზა დიაბეტის, ქოლესტერინის ან იმუნიტეტის კლინიკურ გაუმჯობესებას. შესაბამისად, WHO-ს მოხსენიება სარეკლამო მასალებში სამკურნალო ეფექტების კონტექსტში წარმოადგენს მცდარ და მომხმარებლის შეცდომაში შემყვან პრაქტიკას.

PHIG/SSG ექსპერტული ანალიზით გამოვლინდა:

•სამკურნალო მტკიცებების გამოყენება („ამცირებს ქოლესტერინს“, „ამცირებს დიაბეტის რისკს“), რაც საქართველოს და ევროკავშირის კანონმდებლობით აკრძალულია საკვები დანამატებისთვის.

•საერთაშორისო ორგანიზაციების (WHO, FAO, FDA, EFSA) სახელების გამოყენება წყაროს მითითების გარეშე.

•დამოუკიდებელი ISO 17025 სერტიფიცირებული ლაბორატორიული CoA-ის არარსებობა.

•სრული გამჭვირვალობის ნაკლებობა GMP სერტიფიკატის, დოზირების და უსაფრთხოების პროფილის შესახებ.

რეკომენდაციები

1. მწარმოებლისა და დისტრიბუტორისთვის:

• დაუყოვნებლივ მოხსნას სამკურნალო მტკიცებები რეკლამიდან.

• წარადგინოს ISO/EN სერტიფიცირებული ლაბორატორიული CoA.

• უზრუნველყოს გამჭვირვალე ინფორმაცია GMP სერტიფიკატისა და პროდუქტის წარმოშობის შესახებ.

2. საჯარო სტრუქტურებისთვის:

• გაამკაცრონ მონიტორინგი და უზრუნველყონ მომხმარებლის უფლებების დაცვა.

• განიხილონ სანქციები იმ შემთხვევაში, თუ კომპანია არ შეასწორებს სარეკლამო მასალებს.

3. მომხმარებლისთვის:

• გაითვალისწინეთ, რომ ტრეჰალოზა არის მხოლოდ შაქრის ალტერნატივა და არა სამკურნალო პრეპარატი.

• სიფრთხილით გამოიყენეთ, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ გაქვთ კუჭ-ნაწლავის პრობლემები ან იმუნოსუპრესია.

პროდუქტი „შაქრის მარგებელი“ სარეკლამო მასალებში შეიცავს მცდარ და არალეგალურ სამკურნალო მტკიცებებს, რაც არღვევს როგორც საქართველოს, ისე ევროკავშირის საკვები დანამატების რეგულაციებს. საერთაშორისო ორგანიზაციებზე (WHO, FAO, FDA, EFSA) მითითება არ ემყარება დოკუმენტირებულ მტკიცებულებებს.

 PHIG / Safe Supplements Georgia (SSG-3) საბოლოო ვერდიქტი:

არ არის რეკომენდებული (Not Recommended).