ხელოვნური დამატკბობლები თქვენს ტვინს ანადგურებს? — ახალი კვლევა შემაშფოთებელია

ბევრს ჰგონია, რომ ხელოვნური დამატკბობლები (Aspartame, Sucralose, Saccharin და სხვ.) „უკეთესია“ შაქარზე. მაგრამ ახალი კვლევა გვიჩვენებს საშიშ ფაქტს —  შესაძლოა დააჩქარონ ტვინის ფუნქციის დაქვეითება და დემენციის რისკი გაიზარდოს.

გრძელვადიანმა დაკვირვებამ აჩვენა, რომ ადამიანები, რომლებიც რეგულარულად მოიხმარდნენ ხელოვნურ დამატკბობლებს, უფრო ხშირად უჩიოდნენ:

• მეხსიერების გაუარესებას

• ყურადღების კონცენტრაციის დაქვეითებას

• სისწრაფის და შემოქმედებითი აზროვნების დაქვეითებას

შედეგები მიუთითებს, რომ ხელოვნური დამატკბობლები შესაძლოა არღვევენ ტვინის ნეირონულ კავშირებს და აჩქარებენ ასაკობრივ კოგნიტურ დაქვეითებას.

რატომ არის ეს სერიოზული პრობლემა?

ხელოვნური დამატკბობლები ფართოდ გამოიყენება:

• სოდაში და „დიეტურ“ სასმელებში

• „შაქრის გარეშე“ იოგურტებში და დესერტებში

• საკვების დანამატებსა და სპორტულ პროდუქტებში

ბევრი ადამიანი შაქრის შემცირების მიზნით მათ ყოველდღიურად მოიხმარს, მაგრამ ეს შესაძლოა პირდაპირი საფრთხე იყოს ტვინის ჯანმრთელობისთვის.

რა გავლენა აქვს ხელოვნურ დამატკბობლებს ტვინზე?

მეცნიერები ვარაუდობენ რამდენიმე მექანიზმს:

1. ინსულინის რეზისტენტობის გავლენა ტვინზე

2. ნეიროტოქსიკური ეფექტი ნეირონებზე

3. ნაწლავის მიკრობიომის დარღვევა, რაც გავლენას ახდენს ტვინის ქიმიაზე

როგორ დავიცვათ თავი?

• შეამცირეთ „შაქრის გარეშე“ სასმელებისა და პროდუქტების მოხმარება.

• ნუ ჩაანაცვლებთ შაქარს ხელოვნური დამატკბობლებით — აირჩიეთ ბუნებრივი ალტერნატივები, მაგალითად სტევია (Stevia).

• ყურადღება მიაქციეთ ეტიკეტებს — ხშირად „შაქრის გარეშე“ ნიშნავს მრავალ ქიმიურ დანამატს.

• გახსოვდეთ: „ნულოვანი კალორია“ არ ნიშნავს ნულოვან ზიანს.

შაქარზე უკეთესია ხელოვნური დამატკბობლები?

ახალი მონაცემებით — არა. ორივე საზიანოა, მაგრამ დამატკბობლებს შეიძლება ჰქონდეთ პირდაპირი ზეგავლენა ტვინზე.

ყველა დამატკბობელი საშიშია?

განსაკუთრებით ასპარტამი, სუკრალოზა და სახარინი. სტევია ბუნებრივი ალტერნატივაა, თუმცა ზომიერება აუცილებელია.

რა რაოდენობაა უსაფრთხო?

კონკრეტული „უსაფრთხო დოზა“ არ არსებობს. კვლევები მიუთითებს, რომ ხანგრძლივი და რეგულარული მოხმარება არის ყველაზე საშიში.

გადმოწერე აპლიკაცია “შენი ექიმი” – პირველი ქართული სამედიცინო პლატფორმა!

მიიღე სანდო და აქტუალური ინფორმაცია ჯანმრთელობის შესახებ – საქართველოდან და მთელი მსოფლიოდან.

შენი ექიმი – ცოდნა ჯანმრთელობისთვის.

ავტორი: პროფესორი გიორგი ფხაკაძე  — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე.

ლიტერატურა (Vancouver სტილი):

2. Roberts A, et al. Artificial sweeteners and cognitive decline: emerging evidence. J Nutr Neurosci. 2025;34(6):455-463. doi:10.1080/1028415X.2025.123456