ახალი კვლევა, საშიში რეალობა – ადამიანების არტერიებში პლასტმასის 51-ჯერ მეტი რაოდენობა აღმოჩნდა

 პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, 

ჩვენი ჯანმრთელობა კიდევ უფრო სერიოზული საფრთხის წინაშე დგას, ვიდრე ოდესმე გვეგონა.
ახალი კვლევის მიხედვით, ინსულტგადატანილი პაციენტების არტერიებში 51-ჯერ მეტი პლასტმასი არის აღმოჩენილი, ვიდრე ჯანმრთელ ადამიანებში.
და ეს პლასტმასი კლავს ჩვენგან ბევრს.

რა აღმოაჩინეს მეცნიერებმა?

აშშ-ის ახალი მძლავრი კვლევის (University of New Mexico) ავტორმა, დოქტორმა როს კლარკმა (Dr. Ross Clark) და მისმა გუნდმა დაადგინა, რომ ინსულტის ან მხედველობის დაკარგვის მქონე პაციენტების კაროტიდულ არტერიებში (კისრის მთავარი სისხლძარღვები) პლასტმასის მიკრო- და ნანონაწილაკების საოცრად მაღალი დონეა.
განსხვავება?
სიმპტომურ პაციენტებში 51-ჯერ მეტი პლასტმასი აღმოჩნდა, ვიდრე მათში, ვისაც მსგავსი პრობლემები არ ჰქონიათ.

ეს აღმოჩენა განიხილეს ამერიკის გულის ასოციაციის (American Heart Association) წლიურ კონფერენციაზე და მან უზარმაზარი შეშფოთება გამოიწვია სამეცნიერო საზოგადოებაში.

როგორ ზემოქმედებს პლასტმასი ჩვენს ორგანიზმზე?

მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ იმ არტერიებში, სადაც პლასტმასის დონე ყველაზე მაღალი იყო:
• იმუნურ უჯრედებსა და ღეროვან უჯრედებში აღინიშნებოდა გენების შეცვლილი აქტივობა;
• დაფიქსირდა ანთების პროცესებთან და სისხლძარღვთა სტაბილურობასთან დაკავშირებული ცვლილებები.

ეს მიგვანიშნებს, რომ პლასტმასის ნაწილაკები არა მხოლოდ ნეიტრალური ნარჩენებია ჩვენს ორგანიზმში, არამედ შეიძლება პირდაპირ იწვევდნენ დაავადებებს.

 კვლევა ჯერჯერობით რეცენზირებულ სამეცნიერო ჟურნალში არ გამოქვეყნებულა, თუმცა მისი შედეგები უკვე ახლა საჭიროებს სასწრაფო ყურადღებას.

რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი?

ჩვენ უკვე ვიცოდით, რომ პლასტმასის მიკრო და ნანონაწილაკები შეგვყვებოდა სუნთქვის, საკვების და სასმელი წყლის გზით.
ახლა კი დასტურდება, რომ ეს მიკროპლასტმასი:
• აღწევს სისხლში,
• ლაგდება არტერიებში,
• და შესაძლოა განაპირობებდეს ინსულტს, ინფარქტს და სხვა გულსისხლძარღვოვან პრობლემებს.

ეს ნიშნავს, რომ პლასტმასის დაბინძურება არა მხოლოდ გარემოს საფრთხეა – არამედ პირდაპირი მკვლელია ჩვენი ჯანმრთელობისთვის.

საქართველოში რა ვითარებაა?

საქართველოში პლასტმასის გამოყენება განსაკუთრებით მაღალია.
მთავარი რისკები:
• პლასტმასის ბოთლები: საქართველოში უმრავლესობა სასმელი წყალი და სხვა სასმელები נמიწოდება პლასტმასის ბოთლებით, ხშირად დაბალი ხარისხის.
• მცირე რეგულაცია: პლასტმასის პროდუქტების წარმოებაზე და იმპორტზე ხარისხის მკაცრი კონტროლი პრაქტიკულად არ არსებობს.
• გადასაყრელი პლასტმასი: ქალაქებსა და სოფლებში პლასტმასის ნარჩენები ხშირად ხვდება წყალსადენებში და ბუნებრივ გარემოში, საიდანაც შემდეგ ისევ ადამიანების ორგანიზმში ბრუნდება.
• საზღვარგარეთიდან შემოსული დაბინძურებული წყალი და პროდუქტი: ზოგიერთი იმპორტირებული პროდუქტი შეიცავს მიკროპლასტმასას, რომლის კონტროლი საქართველოში ძალიან სუსტი ან საერთოდ არ არის.

 საქართველოში ინსულტის, ინფარქტის და სხვა გულსისხლძარღვოვანი დაავადებების სტატისტიკა უკვე მაღალია. პლასტმასის ზეგავლენა შესაძლოა ამ მძიმე სტატისტიკის დამატებითი განმაპირობებელი ფაქტორი იყოს.

 პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

“საქართველოში დღეს ძალიან სწრაფი ტემპით იზრდება პლასტმასის მოხმარება, განსაკუთრებით ერთჯერადი ბოთლების და შეფუთვების სახით. ჩვენ უნდა დავიწყოთ საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება და დავნერგოთ მკაცრი რეგულაციები პლასტმასის პროდუქტებზე, რათა დავიცვათ ჩვენი მოსახლეობის ჯანმრთელობა. ინსულტები და ინფარქტები შეიძლება თავიდან ავიცილოთ, თუ დღესვე ვიმოქმედებთ.”

როგორ უნდა დავიცვათ თავი?

სანამ დამატებითი კვლევები მიმდინარეობს, ექსპერტები გვირჩევენ:
• შევამციროთ პლასტმასის გამოყენება ყოველდღიურ ცხოვრებაში (პლასტმასის ბოთლები, შეფუთვები, ერთჯერადი ნივთები),
• სასმელი წყალი გავფილტროთ,
• ავირჩიოთ ეკოლოგიურად სუფთა საკვები,
• უყურადღებოდ არ დავტოვოთ გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ნიშნები.

 წყაროები:
 American Heart Association. Plaque buildup in the necks of stroke survivors may be loaded with microplastics. გამოქვეყნდა 2025 წლის 22 აპრილს.
ლინკი: https://www.heart.org/…/plaque-buildup-in-the-necks-of…

 გაიგეთ მეტი: შენი ჯანმრთელობისთვის – www.sheniekimi.ge

 პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:
დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH), მედიცინის დოქტორი (PhD), საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი; WHO-ს ექსპერტი; Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.