ვიტამინი D – იმაზე ბევრად მეტია, ვიდრე მზე და ძვლები!

ბოლო წლებში მეცნიერება სულ უფრო მეტს გვეუბნება ვიტამინ D-ზე — და ეს არაა მხოლოდ იმუნიტეტი ან გრიპის პრევენცია.

ვიტამინი D რეალურად აკონტროლებს იმ პროცესებს, რომლებიც განსაზღვრავენ ჩვენს სიცოცხლის ხანგრძლივობას, სიცოცხლის ხარისხს, ფსიქიკურ მდგომარეობას და დაბერების სიჩქარეს.

1. ძვლები და დაცემა – განსაკუთრებით ხანდაზმულებისთვის

ვიტამინი D ეხმარება ორგანიზმს კალციუმის შეწოვაში — რაც აუცილებელია მტკიცე და ჯანმრთელი ძვლებისთვის.

თუ ის არ გვყოფნის:

• ბავშვებში ვითარდება რაქიტი – ძვლების დეფორმაცია

• მოზრდილებში – ოსტეომალაცია – ძვლების რბილობა

• ხანდაზმულებში – ოსტეოპოროზი, დაცემა და სერიოზული მოტეხილობები

ამასთან, ვიტამინი D ხელს უწყობს კუნთოვანი მასის შენარჩუნებას, რაც საგრძნობლად ამცირებს დაცემის და ფიზიკური დაუძლურების რისკს ხანდაზმულებში.

2. განწყობა და დეპრესია – ვიტამინი სინათლისთვის

ვიტამინ D უშუალოდ მონაწილეობს ტვინის ქიმიურ პროცესებში.

დაბალი დონე ასოცირდება:

• დეპრესიასთან, განსაკუთრებით სეზონურ დეპრესიასთან (SAD)

• ენერგიის შემცირებასთან და მოტივაციის დაქვეითებასთან

• დისტიმიასთან – ქრონიკული უხასიათობა

ზამთრის პერიოდში, როცა საქართველოში მზის ნაკლებობაა, ადამიანების დიდი ნაწილი ვიტამინ D-ის დეფიციტს განიცდის — და შედეგი ხშირად იმუნური სისტემის სიხშირით დაავადებაა და მოწყენილობა/დეპრესიული ფონი.

3. გული და სისხლძარღვები – უხილავი დაცვა

ბოლო კვლევებით დასტურდება, რომ ვიტამინ D:

• ამცირებს ინფარქტის და ინსულტის რისკს

• მონაწილეობს სისხლძარღვების ელასტიურობის შენარჩუნებაში

• ახდენს სისხლის წნევის რეგულაციას

თუმცა საჭიროა მეტი კვლევა, მაგრამ საკმარისია იმის დასაჯერებლად, რომ ვიტამინი D-ს ოპტიმალური დონე = ჯანსაღი გული.

4. ტვინის ფუნქცია და დაბერება – ვიტამინი D აკონტროლებს ბიოლოგიურ საათს

D ვიტამინის ნაკლებობა დაკავშირებულია:

• კოგნიტური ფუნქციის დაქვეითებასთან

• ალცჰაიმერისა და დემენციის რისკის ზრდასთან

• ტვინის ანთებით პროცესებთან და ჟანგვით სტრესთან

Aging Cell-ის კვლევამ აჩვენა, რომ დაბალი ვიტამინი D უკავშირდება მოკლე ტელომერებს — რაც ნიშნავს ბიოლოგიური ასაკის ზრდას.

Journal of Gerontology (2022): ხანდაზმულებში, ვისაც ვიტამინი D ჰქონდა დაბალი, მნიშვნელოვნად უფრო ხშირად აღენიშნებოდათ დაცემა, მეხსიერების დარღვევა და კუნთოვანი სისუსტე.

5. ვიტამინი D საქართველოში – რას ვხედავთ პრაქტიკაში?

საქართველოში ვიტამინ D-ის დეფიციტი ფართოდ გავრცელებულია — განსაკუთრებით:

• ზამთარში

• ბავშვებში, რომლებიც ცოტას მოძრაობენ

• მოზრდილებში, ვინც ოფისებში ატარებს დღედაღამ

• ხანდაზმულებში, ვისაც უკვე დაქვეითებული აქვს კუნთოვანი და ძვლოვანი სისტემა

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

“ვიტამინი D არ არის უბრალოდ ‘მზის ვიტამინი’ — ის არის ჯანმრთელობის მულტიფუნქციური კლავიატურა.

თუ გსურთ იყოთ მტკიცე, მობილური, ფხიზელი და კეთილგანწყობილი — იფიქრეთ ვიტამინ D-ზე როგორც ყოველდღიურ პარტნიორზე.

საქართველოში საჭიროა მასობრივი სწავლება, სკრინინგი და სამედიცინო პრევენცია.”

როგორ მივიღოთ ვიტამინი D?

15–30 წუთი მზეზე კვირაში რამდენჯერმე

კვერცხის გული, რძის პროდუქტები, ორაგული, სარდინი

საჭიროებისამებრ დანამატები (ექიმის რეკომენდაციით)

წყაროები:

1. Li YC. Vitamin D and aging. Aging Cell. 2020;19(10):e13280

2. Brouwer-Brolsma EM et al. Vitamin D and cognition in older adults: a systematic review. J Gerontol A. 2022

3. WHO. Vitamin D supplementation in older populations. Geneva, 2019

4. NIH. Vitamin D: Fact Sheet for Health Professionals. 2023

გაიგეთ მეტი:

შენი ექიმი – განათლება სიცოცხლის ხარისხისთვის:

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე — დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე. პროფესორი ფხაკაძე არის მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO) კონსულტანტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი, გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი ჯანდაცვის საკითხებში და ასევე HelpAge International-ის ყოფილი რეგიონული მრჩეველი ევროპისა და ახლო აღმოსავლეთისთვის. მისი საქმიანობა მოიცავს ჯანდაცვის პოლიტიკის განვითარებას, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სტრატეგიული პროგრამების დაგეგმვასა და განხორციელებას, საერთაშორისო პარტნიორობის გაძლიერებას და ჯანდაცვის სისტემების გაუმჯობესებას, განსაკუთრებული აქცენტით მოწყვლადი ჯგუფების — ლტოლვილების, ხანდაზმულების, ბავშვებისა და ქრონიკული პაციენტების მხარდაჭერაზე.