ინფექციური დაავადებები არ ცნობს საზღვრებს, არც მდიდარ და არც ღარიბ ქვეყნებს ინდობს – ტუბერკულოზის აფეთქება

ტუბერკულოზის აფეთქება და გლობალური ჯანდაცვის კრიზისი – საერთო საფრთხე ყველასთვის

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, 

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის ექსპერტი

⸻

ტუბერკულოზი (TB) — ერთი შეხედვით გადალახული დაავადება — დღეს ისევ ძალას იკრებს.

გლობალიზაციის, მედიკამენტებზე რეზისტენტული შტამების გავრცელების და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემების შესუსტების პირობებში, ტუბერკულოზი კიდევ ერთხელ გვახსენებს, რომ ინფექციური დაავადებები არ ცნობს საზღვრებს, არც მდიდარ და არც ღარიბ ქვეყნებს ინდობს.

Kansas City-ში (აშშ) 2024 წლის იანვრიდან დაწყებული აფეთქება აშკარად მიუთითებს:

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემების კოლაფსი საფრთხეს უქმნის როგორც განვითარებად, ასევე განვითარებულ ქვეყნებს.

⸻

Kansas City-ის შემთხვევა – სიგნალი მთელ მსოფლიოსთვის

• დადასტურებული შემთხვევები: 147 პაციენტი (მარტი 2025-ის მონაცემებით)
• აქტიური ტუბერკულოზის შემთხვევები: 67 პაციენტი
• ლატენტური ინფექცია: 80 ადამიანი, რომელთაც ჯერ არ გამოუვლენიათ სიმპტომები, მაგრამ ინფიცირებული არიან.

ტუბერკულოზი გადაეცემა ჰაერწვეთოვანი გზით — ინფიცირებული ადამიანის ხველის ან ცემინების შედეგად, რაც მას განსაკუთრებით გადამდებ დაავადებად აქცევს დახურულ სივრცეებში.

⸻

გლობალური ტუბერკულოზის სტატისტიკა

World Health Organization-ის (WHO) 2024 წლის მონაცემებით:

• მსოფლიოში დაახლოებით 10.6 მილიონი ადამიანი ავადობს ტუბერკულოზით ყოველწლიურად.
• დაახლოებით 1.3 მილიონი ადამიანი იღუპება ტუბერკულოზით ყოველ წელს.
• დაახლოებით 450,000 ახალი შემთხვევა არის მედიკამენტებზე რეზისტენტული (MDR-TB), რაც მკურნალობას აძვირებს და ართულებს.
• ტუბერკულოზით დაავადებულთა დაახლოებით 75% მოდის დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყნებიდან, თუმცა შემთხვევების რაოდენობა მატულობს განვითარებულ ქვეყნებშიც.

⸻

რატომ განიცდის გაძლიერებას ტუბერკულოზი?

• საერთაშორისო მოგზაურობის ზრდა: ინფექციები სწრაფად ვრცელდება გლობალურ მასშტაბზე.
• მედიკამენტებზე რეზისტენტული შტამების გაჩენა: მკურნალობა რთულდება და უფრო ძვირი ხდება.
• საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემების დასუსტება: COVID-19-ის პანდემიის შემდეგ ბევრმა ქვეყანამ განიცადა პროფილაქტიკისა და მონიტორინგის სისტემების დაშლა.
• გაფართოებული სოციალური უთანასწორობა: ეკონომიკური სირთულეები და ჯანდაცვის სერვისებზე წვდომის შემცირება ზრდის დაავადების გავრცელების რისკს.

⸻

გლობალური საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემის მერყეობა – საერთო საფრთხე

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემის დასუსტება:

• პირველ რიგში აზარალებს ღარიბ და მოწყვლად ჯგუფებს: უსახლკაროებს, იმიგრანტებს, ქრონიკულად ავადმყოფებს.
• მაგრამ საბოლოოდ ზიანს აყენებს განვითარებულ და მდიდარ ქვეყნებსაც, რადგან ინფექციური დაავადებები სწრაფად ვრცელდება და ზედმიწევნით უკონტროლოდ ხდება.

თუ გლობალური ჯანდაცვის სისტემის სუსტ წერტილებს არ ვუზრუნველყოფთ, ყველა ქვეყანას ემუქრება:

• ინფექციების აფეთქებები,
• ანტიბიოტიკებზე რეზისტენტული ინფექციების ზრდა,
• ჯანდაცვის ხარჯების არაკონტროლირებადი ზრდა,
• სოციალური და ეკონომიკური დესტაბილიზაცია.

ტუბერკულოზის აღზევება Kansas City-ში არის გაფრთხილება – თუ ერთმა ქალაქმა ვერ შეძლო ინფექციის დროული შეკავება, რისკი მთელ რეგიონს და მსოფლიოსაც უქმნის.

⸻

საქართველოს რეალობა

საქართველოში ბოლო წლებში მიღწეულია პროგრესი ტუბერკულოზის კონტროლის პროგრამებში, თუმცა:

• მედიკამენტებზე რეზისტენტული ტუბერკულოზის შემთხვევების წილი კვლავ მაღალია (მსოფლიო საშუალებაზე მაღალია MDR-TB მაჩვენებელი).
• ადრეული დიაგნოსტიკისა და ლატენტური ინფექციების აღმოჩენის მაჩვენებლები გაუმჯობესებას საჭიროებს.
• აუცილებელია სისტემური მუშაობა საერთაშორისო პარტნიორებთან, ინოვაციური მიდგომებისა და მკურნალობის სტანდარტების განვითარებაზე.

⸻

რეკომენდაციები – რა არის გადასაჭრელი?

საბაზისო ინფრასტრუქტურის გაძლიერება: დიაგნოსტიკა, ლაბორატორიები, სწრაფი ტესტები.

პაციენტზე ორიენტირებული მკურნალობის უზრუნველყოფა: ინდივიდუალური მიდგომები რთულ შემთხვევებში.

ინტეგრირებული პრევენციული პროგრამები: სამიზნე ჯგუფების ადრეული სკრინინგი.

საერთაშორისო სტანდარტების (Accreditation Canada, JCI) დანერგვა: ხარისხის, უსაფრთხოების და ზედამხედველობის უზრუნველსაყოფად.

საზოგადოების განათლება: სტიგმის შემცირება და ინფორმირებულობის ამაღლება ტუბერკულოზის შესახებ.

⸻

დასკვნა

ტუბერკულოზის აფეთქება Kansas City-ში ნათლად აჩვენებს:

ჯანდაცვის სისტემების სიძლიერე არ არის მხოლოდ ღარიბი ქვეყნების პრობლემა.

ინფექციური დაავადებების კონტროლი არის საერთო გლობალური პასუხისმგებლობა, რომლის უგულებელყოფა ყველას — მდიდარიც და ღარიბიც — დააზარალებს.

სწორედ ამიტომ, საქართველომ და მთელმა მსოფლიომ უნდა გააძლიეროს საზოგადოებრივი ჯანდაცვა, განავითაროს ადრეული დიაგნოსტიკა, ხელი შეუწყოს ახალი მკურნალობის მეთოდებს და უზრუნველყოს თანაბარი წვდომა ხარისხიან სერვისებზე.

⸻

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

“ტუბერკულოზი არის ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი სარკე, რომელიც აჩვენებს ჯანდაცვის სისტემის სისუსტეებს. დაავადება, რომელიც შესაძლოა ერთი შეხედვით შორეულ პრობლემად გვეჩვენოს, რეალურად ყველგან არის და საფრთხეს უქმნის ყველას — მდიდარსაც და ღარიბსაც. მხოლოდ სოლიდარობასა და ხარისხზე დაფუძნებულ სისტემაზე დაყრდნობით შევძლებთ ტუბერკულოზის და სხვა ინფექციური დაავადებების დამარცხებას.”

⸻

წყაროები:

• CDC. Tuberculosis Data and Statistics, 2024–2025.
• World Health Organization (WHO). Global Tuberculosis Report, 2024.
• American College of Surgeons. Kansas City TB Outbreak Update, March 2025.
• https://journals.lww.com/…/11001/general_surgery.13.aspx

მეტი ინფორმაცია ჯანსაღ ცხოვრებაზე: sheniekimi.ge

⸻

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი; WHO-ს ექსპერტი; Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.

#გიორგიფხაკაძე #drpkhakadze #აქხარისხია #ტუბერკულოზი #გლობალურიჯანდაცვა #საზოგადოებრივიჯანდაცვა #პრევენცია #ჯანმრთელობა

#drpkhakadze #გიორგიფხაკაძე #აქხარისხია