ოპერაციის შემდეგ გამოჯანმრთელების ახალი გზები – მუსიკის ძალა პაციენტთა მოვლაში

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის ექსპერტი

თანამედროვე სამედიცინო მიდგომები სულ უფრო მეტად ცდილობს პაციენტთა გამოჯანმრთელების პროცესის გაუმჯობესებას არა მხოლოდ მედიკამენტური ჩარევებით, არამედ ალტერნატიული, არაინვაზიური მეთოდების მეშვეობითაც.

კვლევის ძირითადი მიგნებები

კვლევითმა გუნდმა გაანალიზა 35 დამოუკიდებელი კვლევის მონაცემები, რომლებიც მუსიკის გავლენას სწავლობდნენ ოპერაციისშემდგომ პერიოდში.

მიღებული შედეგები შთამბეჭდავია:

• ტკივილის შემცირება:

პაციენტებმა, რომლებიც ოპერაციის შემდეგ უსმენდნენ მუსიკას, 19%-ით ნაკლებ ტკივილს გრძნობდნენ თვითშეფასების სკალებზე, შედარებით მათთან, ვინც მუსიკას არ უსმენდა.

• ოპიოიდების მოხმარების შემცირება:

მუსიკის მოსმენის შედეგად პაციენტებმა ოპერაციის შემდეგ გამოიყენეს თითქმის ორჯერ ნაკლები მორფინი, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს ნარკოტიკულ ტკივილგამაყუჩებლებზე დამოკიდებულების რისკს.

• გულისცემის დაქვეითება:

მუსიკის მოსმენა ასევე უკავშირდებოდა გულისცემის სიხშირის საშუალოდ 4.5 დარტყმით წუთში შემცირებას, რაც აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას და ქსოვილების ჟანგბადით მომარაგებას.

• შფოთვის შემცირება:

ოპერაციის შემდეგ მუსიკას მოსმენილი პაციენტები 3%-ით ნაკლებ შფოთვას განიცდიდნენ, რაც ქმნის უფრო მშვიდ და სტაბილურ პოსტოპერაციულ გარემოს.

როგორ მოქმედებს მუსიკა გამოჯანმრთელებაზე?

მუსიკას აქვს უნარი:

• შეამციროს სტრესის ჰორმონი — კორტიზოლი,

• შექმნას უსაფრთხოების და სიმშვიდის განცდა,

• გააძლიეროს პაციენტის ფსიქოლოგიური მდგომარეობა, რაც პირდაპირ მოქმედებს ფიზიოლოგიურ გამოჯანმრთელებაზე.

მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტული მუსიკის ტიპი არ განისაზღვრა, მკვლევარები ამბობენ, რომ საუკეთესო შედეგს იძლევა პაციენტის მიერ შერჩეული საყვარელი მუსიკა — ის, რაც მას კომფორტს ანიჭებს.

რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი საქართველოსთვის?

საქართველოში ოპერაციისშემდგომი მენეჯმენტის ტრადიციული მოდელი კვლავ უმეტესად კონცენტრირებულია მედიკამენტურ მკურნალობაზე.

თუმცა:

• ნარკოტიკული ტკივილგამაყუჩებლების, განსაკუთრებით ოპიოიდების, გამოყენება ქმნის სერიოზულ საზოგადოებრივ ჯანმრთელობის რისკებს;

• ოპერაციის შემდგომი გართულებების პრევენცია და პაციენტთა კომფორტული რეაბილიტაცია ჯანდაცვის სისტემის განვითარების მნიშვნელოვან გამოწვევას წარმოადგენს.

ამიტომ აუცილებელია საქართველოში:

• პოსტოპერაციულ განყოფილებებში და რეაბილიტაციის ცენტრებს დაემატოს მუსიკალური თერაპიის პროგრამები,

• ხელი შეეწყოს ოპერაციის შემდგომი პერიოდის არაინვაზიური მეთოდების განვითარებას,

• გაძლიერდეს სამედიცინო პერსონალის ინფორმირებულობა და ტრენინგები არატრადიციული მხარდაჭერის მეთოდებზე.

ეს არა მხოლოდ პაციენტთა ცხოვრების ხარისხს გააუმჯობესებს, არამედ შეამცირებს ჯანმრთელობის სისტემაზე დატვირთვასაც.

როლი საერთაშორისო აკრედიტაციაში

მუსიკის ინტეგრაცია პაციენტის მოვლაში სრულად შეესაბამება ისეთი საერთაშორისო სტანდარტების მოთხოვნებს, როგორიცაა:

• Accreditation Canada და

• Joint Commission International (JCI).

საერთაშორისო აკრედიტაციის მქონე საავადმყოფოები მუდმივად ავითარებენ პაციენტზე ორიენტირებულ სერვისებს, რაც მოიცავს სტრესის მართვისა და გამოჯანმრთელების ხელშეწყობის ინოვაციურ მიდგომებს, როგორიც არის მუსიკალური თერაპია.

მუსიკის გამოყენება ოპერაციის შემდგომ გამოჯანმრთელებაში წარმოადგენს მარტივ, ხელმისაწვდომ და ეფექტურ გზას პაციენტების ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად.

გლობალური კვლევები აჩვენებს, რომ მუსიკა ამცირებს ტკივილს, ამშვიდებს, ამცირებს შფოთვას და ხელს უწყობს ორგანოთა ფუნქციონირების გაუმჯობესებას.

საქართველოში ჯანდაცვის სექტორმა უნდა გაიზიაროს ეს პროგრესული მიდგომა და ინტეგრირება მოახდინოს პაციენტზე ორიენტირებული ინოვაციური მეთოდებისა, მათ შორის — მუსიკის თერაპიის, საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად.

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

“პაციენტზე ზრუნვა მხოლოდ მედიკამენტებით მკურნალობას არ უნდა შემოიფარგლოს. საჭიროა ყოვლისმომცველი მიდგომები, რომლებიც აერთიანებს სხეულისა და სულის ჯანმრთელობას. მუსიკა არის ერთ-ერთი უმარტივესი, ყველაზე ბუნებრივი და ეფექტური გზა პაციენტის მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად. საქართველომ უნდა დაინერგოს ეს პრაქტიკა თანამედროვე კლინიკებში.”

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი; WHO-ს ექსპერტი; Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. მას აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.