პოპულარული NAD+ დანამატების საფრთხე და სიმართლე

ბოლო წლების განმავლობაში ინტერნეტი და სოციალური მედია აივსო რეკლამებითა და ე.წ. ინფლუენსერების მოწოდებებით: „დალიე ეს დანამატი და გაახალგაზრდავდი!“, „ნად-ს (NAD+) მოლეკულა – ხანგრძლივი სიცოცხლის საიდუმლო!“.

მაგრამ რა არის რეალობა ამ მოდური დანამატების მიღმა?

დღეს უკვე ამერიკის წამყვანი სამედიცინო ჟურნალები, მეცნიერები და ჯანდაცვის ექსპერტები აფრთხილებენ მოსახლეობას, რომ NAD+ დანამატების მიღება შესაძლოა არა მხოლოდ უსარგებლო, არამედ საზიანოც იყოს ჯანმრთელობისთვის, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ისინი არ კონტროლდება ექიმის მიერ.

რა არის NAD+ და რატომ გახდა ასე პოპულარული?

NAD+ (ნიკოტინამიდადენინდენუკლეოტიდი) არის ბუნებრივი მოლეკულა, რომელიც ყველა ცოცხალ უჯრედში გვხვდება და მონაწილეობს ენერგიის გამომუშავებასა და უჯრედულ რეპარაციაში. მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ასაკის მატებასთან ერთად ორგანიზმში NAD+ დონე იკლებს და ეს უკავშირდება სხვადასხვა ქრონიკულ დაავადებას, მეტაბოლიზმის დაქვეითებას და დაბერებას.

ამ თეორიაზე დაყრდნობით, დაიწყეს NAD+ დანამატების განვითარება, რომლებიც დღეს იყიდება როგორც კაფსულების, ფხვნილების, სითხეების და ინექციების სახით.

სტატიის მიხედვით, რომელიც გამოქვეყნდა Health.com-ის პლატფორმაზე 2024 წელს, მეცნიერებმა დააჯგუფეს ათეულობით კვლევა NAD+ დანამატების ეფექტიანობაზე.

ძირითადი მიგნებები:

• NAD+ დონე ნამდვილად იკლებს ასაკის მატებასთან ერთად.

• ცხოველებზე ჩატარებულმა ზოგიერთი კვლევამ აჩვენა, რომ NAD+ დონეების აღდგენამ შესაძლოა გააუმჯობესოს უჯრედების ენერგიის გამომუშავება და მეტაბოლიზმი.

• თუმცა ადამიანებზე ჩატარებული კვლევები ჯერ საკმარისად არ არის და ზოგიერთი შედეგი არადამაჯერებელია.

პროფესორ ლეონარდ გუარანტეს (MIT):

„ბოლო წლებში NAD+ დანამატები მარკეტინგის წყალობით იქცა ყველაფრის წამლად – თუმცა, ჯერაც არ გვაქვს მტკიცებულება, რომ ისინი რეალურად აფერხებენ დაბერებას ადამიანებში.“

საფრთხეები და უკუჩვენებები – რაც უნდა ვიცოდეთ

ფარმაცევტულ ბაზარზე NAD+ დანამატები იყიდება როგორც თავისუფლად ხელმისაწვდომი პროდუქტი. ეს ნიშნავს, რომ ნებისმიერ ადამიანს შეუძლია მათი შეძენა ინტერნეტით ან აფთიაქებში ექიმის დანიშნულების გარეშე. სწორედ ამაში იმალება მთავარი საფრთხე:

• ზოგიერთი პროდუქტი არ არის რეგულირებული – ხშირად იწარმოება ქვეყნებში, სადაც არ არსებობს ხარისხის კონტროლი.

დოზირების ზუსტი რაოდენობა გაურკვეველია – ზოგიერთი ბრენდი აჭარბებს დოზას, რაც იწვევს მუცლის ტკივილს, გულისრევას, ღვიძლის პრობლემებს.

ხანგრძლივი გამოყენება – არ ვიცით, რა გავლენა აქვს 5-10 წლიანი რეგულარული მიღება NAD+ დანამატების ორგანიზმზე.

ინფლუენსერები და „ცუდი მრჩევლები“: როცა რეკლამა ჯანდაცვას ებრძვის

სოციალურ მედიაში NAD+ დანამატების პოპულარობის ერთ-ერთი მთავარი წყაროა ცნობილი ფიგურები – მსახიობები, ბლოგერები, ველნეს-ინფლუენსერები. ისინი ხშირად ავრცელებენ შეტყობინებებს, როგორიცაა:

• „ეს სასწაული კაფსულა დამეხმარა 10 წლით ახალგაზრდავაში!“

• „ვიღებ NAD+ და აღარ მღლის სამსახური!“

• „ბიოჰეკინგი ჩემი ცხოვრების ნაწილია.“

მაგრამ არც ერთ მათგანს არ აქვს სამედიცინო განათლება და ხშირად არ აცნობენ მიმდევრებს, რომ მათ რეკლამირებულ პროდუქტებს არ აქვს კლინიკურად დამტკიცებული ეფექტი. უფრო მეტიც, ზოგიერთი ინფლუენსერი NAD+ ინექციებს სთავაზობს სალონებში – რაც აბსოლუტურად დაუშვებელია სამედიცინო ზედამხედველობის გარეშე.

„ინტერნეტში ნაპოვნი დანამატები და ტაბლეტები ვერ შეცვლის ექიმის რჩევას. ნებისმიერი დანამატი, რომელსაც ორგანიზმში შეჰყავთ, უნდა შეესაბამებოდეს კონკრეტული ადამიანის საჭიროებას, ჯანმრთელობის მდგომარეობას და სხვა ფაქტორებს.“

NAD+ დანამატების გავრცელების ტალღა – რა ხდება ახლა?

ბოლო წლებია, NAD+ დანამატებმა ბაზარი მოიცვა. თაობათა შორის ახალი მოდაა – სასმელების, კაფსულების ან ინექციების მიღება იმის იმედით, რომ დაბერების პროცესს შეანელებენ და ტვინისა თუ სხეულის ენერგიას გააძლიერებენ. მაგრამ რეალურად რამდენად უსაფრთხოა ეს ტენდენცია?

მნიშვნელოვანი მიგნებები კვლევებიდან:

1. დადასტურებული არ არის: NAD+ არ მიეკუთვნება იმ დანამატებს, რომელთა ეფექტურობა მკაცრად არის დადასტურებული ადამიანებზე.

2. FDA–მ არ დაარეგულირა: NAD+ დანამატები კლასიფიცირებულია როგორც ბიოლოგიურად აქტიური დანამატები და არ არის სამედიცინო მიზნებისთვის დამტკიცებული.

3. შეიძლება გავლენა იქონიოს სიმსივნურ პროცესებზე: ზოგიერთი კვლევა მიუთითებს, რომ NAD+-ის მაღალი დონე უჯრედის გამრავლების პროცესს აჩქარებს, რაც სიმსივნის განვითარების რისკს ზრდის.

დოქტორი ტრეისი ჰარმონი (გერონტოლოგი და მოლეკულური ბიოლოგი):

„NAD+ ნამდვილად მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ორგანიზმში, მაგრამ მის დამატებით მიღებას არ უნდა მივუდგეთ როგორც უნივერსალურ საშუალებას. მასზე ჩვენი ინფორმაცია ჯერაც არასრულყოფილია.“

„საზოგადოებაში ჩამოყალიბდა შეცდომაში შემყვანი მოსაზრება, რომ რაც ბუნებრივია, აუცილებლად უსაფრთხოც არის. ეს არა მხოლოდ არასწორია, არამედ შეიძლება ზიანის მომტანიც იყოს. ნებისმიერი ბიოლოგიური ნივთიერება, მათ შორის NAD+, შეიძლება გახდეს ქრონიკული დაავადებების, ჰორმონული დარღვევებისა და სიმსივნის განვითარების წინაპირობა.“

რა საფრთხეს წარმოადგენს მომატებული NAD+?

1. უჯრედების სწრაფი გამრავლება – კარგია რეგენერაციისთვის, მაგრამ იგივე მექანიზმი შეუძლია სიმსივნეებსაც.

2. დაურეგულირებელი მოხმარება – ხშირია შემთხვევები, როდესაც ადამიანები არ ეცნობიან შემადგენლობას და იღებენ სხვადასხვა ფორმით.

3. დაზიანებული ღვიძლი და თირკმელი – არსებობს შემთხვევები, როცა ხანგრძლივი მიღებისას იწვევს ორგანოთა გადატვირთვას.

4. გავლენა იმუნურ სისტემაზე – იმუნური რეგულაცია შესაძლოა დაირღვეს და ორგანიზმი გახდეს მგრძნობიარე ინფექციების მიმართ.

სოციალური მედია – დეზინფორმაციის გამავრცელებელი პლატფორმა

პლატფორმებზე, როგორებიცაა TikTok, Instagram და Facebook, NAD+ დანამატების რეკლამირება ხშირად ხორციელდება არა მედიკოსების, არამედ ინფლუენსერების მიერ. მათ არ აქვთ შესაბამისი კვალიფიკაცია, თუმცა ყოველდღიურად ასიათასობით ადამიანს უწევენ „რეკომენდაციას“ ან უარყოფენ გვერდით მოვლენებს.

– მომხმარებელთა 80%-ზე მეტმა, ვინც NAD+ დანამატები შეიძინა, პირველად ამის შესახებ გაიგო სოციალური ქსელებიდან.

– ახალგაზრდების 60%-ს მიაჩნია, რომ პროდუქტზე ბევრი „ლაიქი“ და კომენტარი უსაფრთხოების გარანტიაა – რაც შეცდომაა.

• არ მიიღოთ დანამატი ექიმის რჩევის გარეშე
• წაიკითხეთ შემადგენლობა და დოზირება
• გაარკვიეთ, აქვს თუ არა პროდუქტის ხარისხის სერტიფიკატი
• დაიცავით პრინციპი: ყველაფერი კარგი – ზომიერად

– 2024 წელს, აშშ-ში NAD+ დანამატების ბაზარი 390 მილიონ დოლარს გადააჭარბა.

– გლობალურად, 2025 წლის ბოლომდე მოსალოდნელია 700 მილიონზე მეტი დოლარის ბრუნვა.

– საქართველოში, 2023–24 წლებში ახალგაზრდების დაახლოებით 20%-მა სცადა NAD+ დანამატის გამოყენება სოციალურ ქსელებში რეკლამის შემდეგ!

წყაროები:

1. Health.com – “NAD Supplements Are Trending — But Do They Work?” (2024)

2. National Institutes of Health – Nicotinamide Adenine Dinucleotide (NAD) Research Summary (2023)

3. Harvard Medical School – “The Truth About Anti-Aging Supplements” (2023)

4. FDA – Dietary Supplement Regulation and Oversight (2022)

5. ScienceDirect – NAD+ and Cancer Cell Metabolism: A Risk or Benefit? (2024)

დასკვნა პროფესორ გიორგი ფხაკაძისგან:

„ჩვენ უნდა გავარჩიოთ მოდური ტენდენცია რეალურ სამეცნიერო მტკიცებულებისგან. ჯანმრთელობა ტრენდი არ არის. სანამ რაიმე დანამატს მივიღებთ, უპირველესად უნდა დავუსვათ კითხვა ourselves – მაქვს თუ არა ამის რეალური საჭიროება და ვიცი თუ არა მისი ზუსტი გავლენა ჩემს ორგანიზმზე? საზოგადოების, განსაკუთრებით ახალგაზრდების განათლება ამ მხრივ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია.“

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე:

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის ექსპერტი, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი. 25+ წლიანი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე.