რა არის ვირუსი და რომელი ვირუსები გვხვდება ყველაზე ხშირად? – ყველაზე გავრცელებული ვირუსები

სპეციალურად www.sheniekimi.ge-სთვის

ვირუსი – ეს არის მიკროსკოპული ინფექციური აგენტი, რომელსაც არ შეუძლია დამოუკიდებლად არსებობა. იგი უნდა შეაღწიოს ცოცხალ უჯრედში, რათა გამრავლდეს. ვირუსები მოიცავენ გენეტიკურ მასალას (DNA ან RNA), რომელიც შემოსაზღვრულია ცილოვანი გარსით, ე.წ. „კაფსიდით“. ზოგიერთ ვირუსს აქვს დამატებითი ლიპიდური გარსი (ე.წ. „ენველოპი“), რაც მათ ორგანიზმში უკეთ დამალვასა და ინფიცირებაში ეხმარება.

ყველაზე გავრცელებული ვირუსები (მიკროსკოპის ქვეშ)

ქვემოთ წარმოდგენილია რამდენიმე ცნობილი ვირუსი, მათი სტრუქტურები და ჯანმრთელობისთვის საფრთხეები:

1. SARS-CoV-2 – კორონავირუსის გამომწვევი აგენტი (COVID-19). გავრცელდა პანდემიური მასშტაბით. იწვევს რესპირატორულ დაავადებებს, გართულებებსა და ზოგიერთ შემთხვევაში სიკვდილსაც.

2. Influenzavirus – გრიპის ვირუსი. ყოველწლიურად მილიონობით ადამიანი ავადდება.

3. Hepatitis B, C და D ვირუსები (HBV, HCV, HDV) – აზიანებს ღვიძლს და შეუძლია ქრონიკული ჰეპატიტის, ციროზისა და ღვიძლის კიბოს განვითარება.

4. Papillomavirus (HPV) – ამ ვირუსით დაინფიცირება შესაძლოა კისრის კიბოს და სხვა ონკოლოგიური დაავადებების მიზეზი გახდეს.

5. Herpesvirus – ქრონიკული ვირუსია, რომელიც ხშირად გამოვლინდება სტრესისა და იმუნიტეტის დაქვეითების დროს.

6. Norovirus – მწვავე ნაწლავური ვირუსი, რომელიც იწვევს გულისრევას, ღებინებასა და დიარეას.

7. Epstein-Barr virus (EBV) – იწვევს მონონუკლეოზს და დაკავშირებულია ზოგიერთი ტიპის ლიმფომასთან.

8. HIV (Human Immunodeficiency Virus) – იწვევს შიდსს და ანადგურებს იმუნურ სისტემას.

9. Rabies virus – ცოფის გამომწვევია. გადაეცემა ცხოველების ნაკბენით და სიკვდილიანობა პრაქტიკულად 100%-იანია მკურნალობის გარეშე.

10. Rotavirus – განსაკუთრებით ბავშვებში იწვევს მძიმე დიარეას და გაუწყლოვნებას.

სტატისტიკური მონაცემები

• მსოფლიოში დაახლოებით 350 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს ქრონიკული B ჰეპატიტით (WHO).

• HPV ინფექცია სიცოცხლის განმავლობაში ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებულია და ქალებში კისრის კიბოს ძირითადი მიზეზია.

• COVID-19-მა ინფიცირება მილიარდზე მეტ ადამიანს გამოიწვია და მილიონობით სიცოცხლე შეიწირა.

• HIV-ით დაავადებულია 39 მილიონზე მეტი ადამიანი მსოფლიოში (UNAIDS, 2023).

• საქართველოში ჰეპატიტ C-ის ელიმინაციის პროგრამა 2015 წლიდან მიმდინარეობს და ქვეყანაში 150,000-ზე მეტი შემთხვევაა დაფიქსირებული.

როგორ დავიცვათ თავი?

1. ვაქცინაცია – ხელმისაწვდომია B ჰეპატიტის, გრიპის, HPV-ის, COVID-19-ისა და სხვა ვირუსების წინააღმდეგ.

2. პირადი ჰიგიენა – ხელების ხშირი დაბანა და დეზინფექცია.

3. უსაფრთხო სქესობრივი ურთიერთობა – პრეზერვატივის გამოყენება.

4. სუფთა საკვები და წყალი – ნაწლავური ვირუსების თავიდან ასაცილებლად.

5. ცხოველებთან ფრთხილად კონტაქტი – განსაკუთრებით, ცოფის რისკის შემთხვევაში.

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

„ვირუსი – ეს მხოლოდ პატარა მოლეკულა არაა. იგი მსოფლიოს შეუძლია შეცვალოს. COVID-19-ის შემდეგ საზოგადოებამ უნდა გაითავისოს, რომ ვირუსული დაავადებები სერიოზულ საფრთხეს წარმოადგენენ. ამიტომ ვაქცინაცია, ჰიგიენა და ინფორმირებულობა ჩვენი მთავარი იარაღებია. საქართველოში საჭიროა ვირუსების შესახებ ინფორმაციის გაზრდა სკოლებიდანვე, რადგან პრევენცია იწყება ცოდნით.“

წყაროები:

• UNAIDS 2023 Report.

• Georgian Ministry of Health – Hepatitis C Elimination Program

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე —

დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH), მედიცინის დოქტორი (PhD), საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე. საერთაშორისო ჯანდაცვის ექსპერტი, WHO-ს და Relief International-ის ექსპერტი, გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი.