რადიკალური ცვლილებები: შაქრის დონის გაკონტროლზე გაცილებით მეტი – თანამედროვე მიდგომები დიაბეტის მართვაში

პროფესორი  გიორგი ფხაკაძე,

საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე, საერთაშორისო ჯანდაცვის ექსპერტი

ბოლო წლების განმავლობაში შაქრიანი დიაბეტის მართვის მიდგომებში რადიკალური ცვლილებები შეინიშნება.

თუ ადრე მთავარი ყურადღება მხოლოდ სისხლში შაქრის დონის (გლიკემიის) რეგულაციაზე იყო მიმართული, დღეს თანამედროვე კვლევები აჩვენებენ, რომ დიაბეტის ეფექტური მართვა მოითხოვს კომპლექსურ მიდგომას, რომელიც გულისხმობს გულ-სისხლძარღვთა ჯანმრთელობის, სისხლის მიმოქცევის და ცხოვრების ხარისხის სრულფასოვან დაცვას.

ამ კონტექსტში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება SGLT2 ინჰიბიტორებს და GLP-1 რეცეპტორის აგონისტებს, რომელთა ეფექტი სცდება მხოლოდ გლიკემიის გაკონტროლებას.

⸻

ახალი კვლევის ძირითადი მიგნებები

American College of Cardiology-ის (ACC) 2025 წლის აპრილის ანგარიში, სათაურით “Beyond Glycemic Control,” ცხადყოფს რამდენიმე კრიტიკულად მნიშვნელოვან დასკვნას:

• სისხლძარღვთა ჯანმრთელობა:

GLP-1 რეცეპტორის აგონისტები ამცირებენ პერიფერიული არტერიების დაავადების (PAD) მქონე პაციენტებში გადაუდებელი რევასკულარიზაციის საჭიროებას.

• ენდოთელიუმის ფუნქციის გაუმჯობესება:

SGLT2 ინჰიბიტორები აუმჯობესებენ სისხლძარღვების შიდა შრის (ენდოთელიუმის) მუშაობას, რაც იცავს ორგანოებს და ამცირებს გართულებათა რისკს.

• გულის და თირკმელების დაცვა:

ორივე კლასის მედიკამენტები ამცირებენ გულის უკმარისობისა და თირკმლის ფუნქციის გაუარესების ალბათობას, რაც დიაბეტის მართვაში მნიშვნელოვანია.

• ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება:

პაციენტებში იზრდება ფიზიკური აქტივობის უნარი და მცირდება ქრონიკული ტკივილი.

ეს მიგნებები ცვლის დიაბეტის ტრადიციულ მენეჯმენტს და აჩვენებს, რომ წარმატებული მკურნალობა მოითხოვს მთლიან ფოკუსს პაციენტის საერთო ჯანმრთელობაზე.

⸻

საქართველოს კონტექსტი

საქართველოში დიაბეტის გავრცელების მაჩვენებელი მზარდია.

2023 წლის მონაცემებით:

• მოსახლეობის 9-10% შაქრიანი დიაბეტით არის დაავადებული;
• განსაკუთრებით საგანგაშოა სიმსუქნის მატების ტენდენცია, რომელიც ერთ-ერთი წამყვანი რისკფაქტორია;
• ხშირია პერიფერიული არტერიების დაავადების შემთხვევები, რაც უკავშირდება კიდურების დაკარგვის და ცხოვრების ხარისხის მკვეთრ დაქვეითების რისკს.

ამასთანავე, ქვეყნის ჯანდაცვის სისტემა ჯერ კიდევ გამოწვევების წინაშეა:

• გვაკლია ქრონიკული დაავადებების პრევენციის ძლიერი პროგრამები,
• საჭიროა ჯანდაცვის სისტემური რეფორმა და საერთაშორისო გამოცდილების ინტეგრაცია.

ამიტომ აუცილებელია:

საქართველოში დიაბეტის მართვა გადავიდეს ახალ ეტაპზე, სადაც აქცენტი გაკეთდება არა მხოლოდ შაქრის მაჩვენებელზე, არამედ:

• გულისა და სისხლძარღვების დაცვაზე,
• თირკმელების ჯანმრთელობაზე,
• ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებაზე.

⸻

როლი საერთაშორისო აკრედიტაციის სისტემების განვითარებაში

წარმატებული დიაბეტის მართვა შეუძლებელია ხარისხიანი ჯანდაცვის სისტემის გარეშე.

სწორედ ამიტომ საქართველოში კრიტიკულად მნიშვნელოვანია კლინიკების საერთაშორისო სტანდარტების მიღწევა, მაგალითად:

• Accreditation Canada
• Joint Commission International (JCI)

საერთაშორისო აკრედიტაცია უზრუნველყოფს:

• მკურნალობის ხარისხის უწყვეტ გაუმჯობესებას,
• პაციენტთა უსაფრთხოების დაცვას,
• თანამედროვე, მტკიცებულებაზე დაფუძნებული მეთოდების დანერგვას.

საქართველოში საერთაშორისო აკრედიტაციის მქონე კლინიკების რაოდენობის ზრდა პირდაპირ გააუმჯობესებს დიაბეტით დაავადებულთა მომსახურების ხარისხს და შედეგებს.

⸻

დასკვნა

დიაბეტის მართვის თანამედროვე მიდგომა მოითხოვს სისტემურ ხედვას: შაქრის დონის რეგულაცია უნდა შერწყმული იყოს გულ-სისხლძარღვთა და თირკმლის დაცვასთან.

SGLT2 ინჰიბიტორებისა და GLP-1 რეცეპტორის აგონისტების გამოყენება წარმოადგენს ახალ სტანდარტს, რომელსაც უნდა დაეფუძნოს პაციენტთა მართვა საქართველოში.

ამასთან, აუცილებელია ძლიერი, ხარისხზე დაფუძნებული ჯანდაცვის სისტემის შექმნა, საერთაშორისო აკრედიტაციის მქონე კლინიკების განვითარება და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინიციატივების გაძლიერება.

⸻

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

“შაქრიანი დიაბეტი უნდა იქნას აღქმული როგორც სისტემური დაავადება და არა უბრალოდ შაქრის პრობლემა. თანამედროვე მედიკამენტები და ხარისხიანი ჯანდაცვა ერთად ქმნიან იმ მოდელს, რომელიც იცავს პაციენტის გულს, სისხლძარღვებს, თირკმლებს და უმჯობესებს ყოველდღიურ ცხოვრებას. საქართველომ უნდა ისწავლოს განვითარებული ქვეყნების გამოცდილებიდან და აირჩიოს ხარისხის გზა – საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად.”

⸻

წყაროები:

• American College of Cardiology (ACC). “Beyond Glycemic Control: Sodium-Glucose Cotransporter-2 Inhibitor and Glucagon-Like Peptide-1 Receptor Agonist to Reduce the Burden of Peripheral Artery Disease.” 23 April 2025.

სრული ტექსტი: https://www.acc.org/…/04/23/12/22/Beyond-Glycemic-Control

მეტი ინფორმაცია ჯანსაღ ცხოვრებაზე: sheniekimi.ge

#გიორგიფხაკაძე #drpkhakadze #აქხარისხია #დიაბეტი #გულისჯანმრთელობა #სისხლძარღვები #საერთაშორისოაკრედიტაცია #AccreditationCanada