რას არ ვეუბნებით აუტისტურ სპექტრში მყოფ ადამიანებს – რჩევები

რას არ ვეუბნებით აუტისტურ სპექტრში მყოფ ადამიანებს – რჩევები სწორ კომუნიკაციაზე

აუტიზმის მქონე ადამიანებთან კომუნიკაციის დროს მნიშვნელოვანია, რომ ვიყოთ მგრძნობიარე, ყურადღებიანი და ინფორმირებული. ხშირად კეთილგანწყობილი, მაგრამ შეუსაბამო ფრაზები შესაძლოა არასწორად იქნეს აღქმული, იმოქმედოს თვითშეფასებაზე და გააღრმავოს განცალკევების განცდა.

✘ 1. “თვალებში რატომ არ მიყურებ?”

მზერის კონტაქტის მოთხოვნა ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული შეცდომაა. აუტისტურ ბევრი ადამიანისთვის მზერით ყურება არ წარმოადგენს კომფორტულ გამოცდილებას და არც ურთიერთობის აუცილებელ ნაწილად აღიქმება. ამის მოლოდინი მათთვის შეიძლება იყოს გადატვირთვის წყარო ან სტრესის გამომწვევი.

📌 საუკეთესო მიდგომა: დაუშვით კომუნიკაცია მყარი მზერის გარეშე – მნიშვნელობა აქვს სიტყვებსა და ქცევას, არა ვიზუალურ კონტაქტს.

✘ 2. “შეწყვიტე წრიალი და კარგად დაჯექი”

“სტიმინგი” – ანუ განმეორებითი მოძრაობები, ჟესტები ან ხმები – აუტიზმის მქონე ადამიანებისთვის ხშირად წარმოადგენს დაძაბულობის განმუხტვისა და საკუთარი სხეულის რეგულირების საშუალებას. მათი აკრძალვა ან გაკიცხვა სენსორულად გადატვირთულ მდგომარეობას კიდევ უფრო ამძიმებს.

📌 საუკეთესო მიდგომა: მიეცით ალტერნატივა, როგორიცაა სტრესის საწინააღმდეგო სათამაშო ან მცირე მოძრაობის უფლება, რათა მათ თავი კომფორტულად იგრძნონ.

✘ 3. “არაუშავს, ყველა ცოტათი აუტისტია”

მიუხედავად იმისა, რომ ზოგი ადამიანური ქცევა შეიძლება ზოგჯერ ემთხვეოდეს აუტისტურ მახასიათებლებს, აუტიზმი დიაგნოზირებადი ნეიროდივერსიული მდგომარეობაა და არა დროებითი ან საყოველთაო გამოცდილება. ასეთი ფრაზები აუფასურებს აუტისტი ადამიანების რეალურ სირთულეებს.

📌 საუკეთესო მიდგომა: გამოხატეთ თანაგრძნობა და გულწრფელი ინტერესით მოუსმინეთ მათ პერსპექტივას – ნუ შეადარებთ ან არასწორად ჩაანაცვლებთ დიაგნოზს.

✘ 4. “მორჩი ამაზე ლაპარაკს – მობეზრებულია”

აუტისტური ადამიანები ხშირად ფოკუსირებულად ინტერესდებიან ერთ კონკრეტულ თემაზე. მათთვის ამ თემებზე საუბარი არა მხოლოდ სიამოვნებაა, არამედ საკუთარი თავის გამოხატვის მნიშვნელოვანი ფორმაა. მათი ინტერესის დისკრედიტაცია იწვევს გარიყულობის განცდას.

📌 საუკეთესო მიდგომა: სცადეთ ჩაერთოთ თემაში, დაუსვით კითხვები ან დროულად და რბილად შესთავაზეთ სხვა თემაზე გადასვლა.

✘ 5. “სულ არ ეტყობა, რომ აუტიზმი გაქვს”

აუტიზმი არ აქვს გარეგნულად შესამჩნევი ნიშნები. ასეთი გამონათქვამები ფოკუსირდება სტერეოტიპებზე და არ მიიჩნევს აუტისტურ გამოცდილებას სრულფასოვან რეალობად. ადამიანის გამოცდილების არაღიარებამ შესაძლოა გამოიწვიოს გაუგებრობა და ემოციური დისტანცირება.

📌 საუკეთესო მიდგომა: თუ ადამიანი გიზიარებთ საკუთარ დიაგნოზს, დააფასეთ მისი გულწრფელობა და ნუ განსჯით მის გარეგნულ ქცევებზე დაყრდნობით.

როგორ მოვიქცეთ სწორად?

👉 აუტისტური ადამიანები ისეთივე უნიკალურები და მრავალფეროვნები არიან, როგორც ნებისმიერი სხვა.
👉 მნიშნელოვანია მათი საჭიროებების, ქცევებისა და კომუნიკაციის სტილის პატივისცემა.
👉 რბილი, ღია და თანაგრძნობაზე დაფუძნებული საუბარი ყოველთვის ყველაზე სწორ გზას გვთავაზობს.