ტიპი 1 დიაბეტის დასასრული? — შეიძლება სამუდამოდ შეცვალოს სიცოცხლე

დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე

ახალი იმუნოთერაპიული წამალი, რომელიც ტიპი 1 დიაბეტის ძირეულ მიზეზს ებრძვის, ამჟამად ნებაყოფლობით ცდებში ტესტირდება ავსტრალიის შტატ კვინსლენდის მაცხოვრებლებზე.

ეს წამალი არ არის მხოლოდ სისხლში შაქრის დონის კონტროლის საშუალება — ის ცდილობს შეაჩეროს თავად იმუნური სისტემის დარღვევა, რომელიც ტიპი 1 დიაბეტს იწვევს.

ცდების მიზანია:

• შეაფასოს წამლის უსაფრთხოება და ეფექტიანობა ადამიანებში

• დაადგინოს, შეუძლია თუ არა მას შეაჩეროს დაავადების პროგრესი ადრეულ სტადიაზე

• საბოლოო მიზანი — თავისუფლება ყოველდღიური ინსულინის ნემსებისგან!

რა არის ტიპი 1 დიაბეტი და რატომ არის ეს წამალი ასეთი მნიშვნელოვანი?

ტიპი 1 დიაბეტი არის აუტოიმუნური დაავადება, რომლის დროსაც სხეული თავად ანადგურებს კუჭუკანა ჯირკვალში ინსულინის გამომუშავებელ უჯრედებს. შედეგი? პაციენტს სიცოცხლის ბოლომდე სჭირდება ინსულინის ხელოვნურად მიღება — ყოველდღიური ნემსებით ან ტუმბოების საშუალებით.

ახალი წამალი ცდილობს სწორედ ამ თავდასხმის შეჩერებას — ანუ ძირფესვიანად შეცვალოს დაავადების მიმდინარეობა.

თუ ეს ცდა წარმატებული იქნება, ეს იქნება:

• ისტორიული გარდატეხა მედიცინაში

• ბავშვებისთვის და ახალგაზრდებისთვის შვება, რომლებიც მთელი ცხოვრება ინსულინზე დამოკიდებული არიან

• საზოგადოებრივი ჯანდაცვის გადატრიალება, რომელიც შესაძლოა მომავალში გააფართოვოს ტიპი 1-ის მკურნალობის საზღვრები

რა უნდა გავითვალისწინოთ საქართველოშიც?

საქართველოში ჯერ კიდევ არ გვაქვს ძლიერი სისტემა, რომელიც რეაგირებს ჯანდაცვის გლობალურ ინოვაციებზე. დიაბეტის მართვა აქ კვლავ ეყრდნობა ძველ მექანიზმებს — გვაკლია არა მხოლოდ ახალი წამლები, არამედ სისტემური მიდგომა.

მაგრამ სანამ ასეთ წამლებს დაველოდებით, საჭიროა, რომ გავაძლიეროთ ჩვენი ჯანდაცვის საყრდენი.

უამისოდ — ინოვაციაც და პროგრესიც დაგვიანდება.

• დიაგნოზი ხშირად ისმება დაგვიანებით

• პრევენცია პრაქტიკულად არ ხდება

• პაციენტები არ იღებენ სრულ ინფორმაციას დიაბეტის მართვის გზებზე

• საავადმყოფოებს არ აქვთ საერთაშორისო სტანდარტებზე დაფუძნებული მართვის სისტემა

• არ არსებობს ძლიერი მონიტორინგი, ხარისხის კონტროლი და განათლებაზე ორიენტირებული ჯანდაცვა

• ჩვენ არ შეგვიძლია წინსვლაზე ფიქრი ჯანდაცვის მყარ საძირკვლის გარეშე.

აუცილებელია საოპერაციო სტანდარტების დანერგვა

• აუცილებელია კადრების უწყვეტი გადამზადება
• აუცილებელია საერთაშორისო აკრედიტაცია, მაგალითად — Accreditation Canada, რომელიც აიძულებს სისტემას გახდეს პაციენტზე ორიენტირებული
• აუცილებელია, რომ ავაშენოთ სანდოობა — და ეს სანდოობა იწყება ხარისხიანი კლინიკებით, სადაც პაციენტიც და ექიმიც ერთნაირად დაცულნი არიან

პროფესორ გიორგი ფხაკაძის კომენტარი:

„დიაბეტის მკურნალობაში ასეთი წამლების გამოჩენა სასიხარულოა. მაგრამ უნდა გავიაზროთ — წამლები ერთჯერადი გამოსავალი არ არის. თუ ქვეყანა არ ააწყობს სანდო, ძლიერი, აკრედიტებული კლინიკების სისტემას, არც ერთი წამალი არ გრძელვადიან შედეგს არ მოიტანს. პაციენტებს სჭირდებათ არა მხოლოდ ინოვაცია, არამედ ზრუნვა, სტანდარტი, ცოდნა და დაცულობა. ეს ყველაფერი კი სისტემიდან უნდა მოდიოდეს და არა მხოლოდ ექიმის კეთილ ნებაზე იყოს დამოკიდებული.“

University of Queensland Clinical Trials Unit – Immunotherapy for Type 1 Diabetes

WHO – Global Report on Diabetes (2016)

International Diabetes Federation (IDF) – Diabetes Atlas, 10th edition (2021)

პროფესორი გიორგი ფხაკაძე

დავით ტვილდიანის სამედიცინო უნივერსიტეტის პროფესორი, დიპლომირებული მედიკოსი (MD), ჯანდაცვის მაგისტრი (MPH) და მედიცინის დოქტორი (PhD) — არის საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება როგორც საქართველოში, ისე საერთაშორისო დონეზე. პროფესორი ფხაკაძე არის მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის (WHO) კონსულტანტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი, გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი ჯანდაცვის საკითხებში და HelpAge International-ის ყოფილი რეგიონული მრჩეველი ევროპისა და ახლო აღმოსავლეთისთვის.