1 week ago
16
1861 წლის 14 ივლისს, სოფელ ჩარგალში, სოფლის მღვდლის პავლეს და ბარბალე ფხიკელაშვილის პატარა ქვითკირის სახლში ლუკა რაზიკაშვილი დაიბადა, რომელსაც ქართულ მწერლობაში ვაჟა-ფშაველას ფსევდონიმით ვიცნობთ. ეს ფსევდონიმი ვაჟას თუშმა მეგობარმა, დიმიტრი ცისკარიშვილმა პეტერბურგში სწავლის დროს შეურჩია, რადგან ფშავ-ხევსურეთში „ვაჟა“ კარგ ბიჭს, ვაჟკაცს ნიშნავდა. გასაკვირი არ უნდა იყოს, რომ ვაჟამ ქართულ პოეზიაში პიროვნული სრულყოფის – „კაი ყმის“ კულტი დაამკვიდრა.
ვაჟა-ფშაველა მთის ხალხში დიდი გავლენით და სიყვარულით სარგებლობდა. ვაჟას გენიალური პოემები, მოთხრობები და ლექსებიც მთაში, ფშავური ზამთრის გრძელ ღამეებში დაიწერა. ვაჟა-ფშაველას პოეზიაში ცხოვრება სინათლისა და სიბნელის, სიკეთისა და ბოროტების უსასრულო ჭიდილის სახითაა წარმოდგენილი. ქართველ პოეტთა შორის, ის ბუნების საიდუმლოს ყველაზე ღრმად ჩაწვდა. ბუნების უძლიერესმა ესთეტიკურმა შეგრძნებამ განაპირობა ის, რომ ვაჟა-ფშაველა უდიდეს ჰუმანისტად მოგვევლინა, რომელმაც ქართულ მწერლობაში წარუშლელი კვალი დატოვა. ვაჟას პოეტური სამყარო, სადაც სიყვარული, მეგობრობა და ბუნების სიწმინდე მთავარ ღირებულებებს წარმოადგენს, ყველასგან განსხვავებულია.
ვაჟამ თავისი მსოფლმხედველობით მე-19 საუკუნეს ბევრად გაუსწრო.
ვაჟა-ფშაველას მოთხრობები წიგნად პირველად 1889 წელს დაიბეჭდა. პირველ გამოცემას 1896-1898 წლებში კიდევ რამდენიმე წიგნი დაემატა, მათ შორისაა „ამოდის, ნათდება“ და „ახუნდი“, რომელიც საქართველოს ეროვნული არქივის სამეცნიერო-საცნობარო ბიბლიოთეკაში ინახება.
ვაჟა-ფშაველა 1915 წლის 27 ივლისს გარდაიცვალა. პოეტმა სიკვდილის წინ, მოწყალების დას ლოგინის იატაკზე გაშლა და გარეშემო მინდვრის ყვავილები დაყრა თხოვა. მისი უკანასკნელი სიტყვები იყო:
,,მუხთალო წუთისოფელო,
ტანჯული შვილი გშორდები,
თუ ვინმეს ვალი მიმყვება,
იქიდან გავუსწორდები’’.
წარმოგიდგენთ რამდენიმე ფრაზა ვაჟა-ფშაველას შემოქმედებიდან:
„ავსა და კარგსა კაცისას როდი ივიწყებს სოფელი“ – ,,საახალწლო’’
„ათას ცოცხალსა ბევრჯელა ასჯერ ჯობს ერთი მკვდარია“ -,,ხმელი წიფელი”.
„ბევრად სჯობია სიკვდილი მშობელი დედის წყენასა“ – „გაზაფხულის საღამო”.
„ბრიყვი ჭკვიანის ბარგია, ზურგით სათრევი გუდადა, უნდა ჭკვიანმა ასწოროს ბრიყვის ნათალი მრუდადა“ – „ქებათა ქება”.
„დიაცსა მუდამ უხდება გლოვა ვაჟკაცის კარგისა“ – ,,სტუმარ-მასპინძელი”.
„ვაჰ რა ძნელია ჰკვდებოდეს, იკარგებოდეს სახელი“ – ხმელი წიფელი”.
„ვერ მოაწონებთ კარგ ყმასა, რაც არ უჯდება ჭკვაში!“ – „ქეიფი“.
„თავის მარცხს კაცნი ვერ ვიტყვით, ჩქარა ვიუბნებთ სხვისასა“ – ,,გველის მჭამელი”.
„კაცი ბეჩავის მჩაგვრელი სად გაგონილა გმირიო?“ – ,,მუტრუკი მიტომ მუტრუკობს”.
„ლამაზად შვილის აღმზრდელი, დედა მიცვნია ღმერთადა“ – ,,საახალწლო”.
„მით ვიქებ ვაჟკაცობასა არ იყიდება ფულადა“ – ალუდა ქეთელაური”’.
„ოღონდ ვაჟკაცი ვარგოდეს, რა უშავს ჩოხას ძველასა“ – „მუტრუკი მიტომ მუტრუკობს”.
„სწავლა ციხეა მაგარი, ნაგები მტრისა შიშადა“ – „წერილები მეგობარს”
„ღმერთმა გიშველოს სიკვდილო სიცოცხლე შვენობს შენითა და შენც სიკვდილო ფასი გზე სიცოცხლის ნაწყენობითა“ -,,მოგონება”.
„ხმლის ქნევას მადლი მაშინ აქვს, როცა ხმალს ხედავ მტრისასა!“- ,,გოგოთურ და აფშინა”.
ასევე დაგაინტერესებთ
English (US) · 
Georgian (GE) ·