ხაშურის მერიის “რჩეული მიმწოდებლები”, რომლებმაც ბიუჯეტიდან 37 მლნ მიიღეს

022–2025 წლებში ხაშურის მუნიციპალიტეტის მერიის მიერ გამოცხადებულ ელექტრონულ ტენდერებში (აუქციონის გარეშე) რამდენიმე კომპანია და ინდივიდუალური მეწარმე გამოირჩევა. ისინი ხშირად უკონკურენტო პრეტენდენტები არიან. ხშირ შემთხვევაში სისტემატურად იგებენ ტენდერებს და მილიონობით ლარის ღირებულების კონტრაქტებს ითვისებენ.

2022-2025 წლებში 5 რჩეულ მიმწოდებელს ხაშურის ბიუჯეტიდან 37 მლნ ლარი აქვთ მიღებული.

ღია წყაროებით მოძიებული მონაცემების ანალიზი აჩვენებს, რომ მიუხედავად ტენდერების ფორმალური მრავალფეროვნებისა, მერიის მხრიდან აშკარად იკვეთება ლიდერი მიმწოდებლები, რომელთა შორის დომინანტი კომპანია შპს ჰედეფ ჯორჯიაა.

ჰედეფ ჯორჯია — ინფრასტრუქტურის უპირობო ლიდერი

2022–2025 წლებში „ჰედეფ ჯორჯიამ” ხაშურის მერიის 66 ტენდერში მიიღო მონაწილეობა, აქედან 41 გამარჯვება მოიპოვა. კომპანიის მთავარი პროფილი საგზაო ინფრასტრუქტურაა. სწორედ ამ მიმართულებით იღებს ის ყველაზე მსხვილ კონტრაქტებს.

თანხობრივი ანალიზი ცხადყოფს, რომ კომპანიამ მხოლოდ 2022 წელს რამდენიმე მილიონი ლარის ღირებულების გზის სარეაბილიტაციო პროექტები მოიგო:

• მარტსა და აპრილში 1.7 მლნ, 1.39 მლნ და 943 ათას ლარიანი ხელშეკრულებები;
• სექტემბერში, კიდევ ორი მსხვილი კონტრაქტი – 1.15 მლნ და 1.86 მლნ ლარის.

2023–2025 წლებში მსგავსი ტენდენცია გრძელდება: პრაქტიკულად ყოველ წელს „ჰედეფი“ იღებს მრავალმილიონიან პროექტებს. მაგალითად, მხოლოდ 2024 წლის ივლისში კომპანიამ ორი ხელშეკრულება მოიპოვა საერთო ჯამში 3.45 მლნ ლარზე. უფრო კონკრეტულად,

• 2022 წელს თითქმის ყოველ თვეში აქვს გამარჯვება;
• 2023 წელს საშუალოდ 1/2 თვეში ერთხელ;
• 2024 წელს კი განსაკუთრებით აქტიურია, მხოლოდ თებერვალში 4 გამარჯვება (ერთ თვეში);
• 2025 წელსაც, ამ დროის მონაცემებით, თვეში ერთხელ ან ორჯერ იმარჯვებს.

საერთო ჯამში „ჰედეფ ჯორჯიამ” 2022–2025 წლებში დაახლოებით 30,7 მილიონი ლარი მიიღო, რაც მას აბსოლუტურ ლიდერად აქცევს.

საეჭვო გარემოება ის არის, რომ ტენდერების დიდი ნაწილი უკონკურენტო იყო – ანუ კომპანიას პირდაპირ არ ჰყავდა რეალური მეტოქე. ამას ემატება ისიც, რომ ყველა მსხვილი საგზაო პროექტი სწორედ ერთ კომპანიას ეძლევა, რაც უკვე ადგილობრივი ბაზრის მონოპოლიზაციის ნიშნებს ატარებს.

ნიუ სითი — „ჰედეფის“ პარალელური პარტნიორი

თუ გზების მიმართულებით „ჰედეფი” ლიდერობს, შენობების სარემონტო–სამშენებლო სამუშაოების სეგმენტში შპს ნიუ სითის დომინანტობა იკვეთება.

2022–2025 წლებში კომპანიამ 15 ტენდერში მიიღო მონაწილეობა და 13 გამარჯვება მოიპოვა. თანხობრივი მოცულობა „ჰედეფთან” შედარებით ნაკლებია, თუმცა მაინც მნიშვნელოვან თანხებზეა საუბარი – საშუალო კონტრაქტები 60–240 ათას ლარს შორის მერყეობს:

• 2023 წელს მხოლოდ ერთი მცირე კონტრაქტი ჰქონდა;
• 2024 წელს უკვე თებერვლიდან მაისამდე თითქმის ყოველთვიურად იმარჯვებს;
• 2025 წელს კი განსაკუთრებით აქტიურია. აპრილიდან აგვისტოს ჩათვლით თითქმის ყველა თვეში მოიგო ტენდერი.

საერთო ჯამში „ნიუ სითიმ” 2022–2025 წლებში დაახლოებით 1,6 მილიონი ლარი მიიღო ხაშურის ბიუჯეტიდან.

საეჭვო გარემოება აქაც თვალშისაცემია: მიუხედავად სამშენებლო კომპანიების სიმრავლისა, ხაშურში მერია სისტემატურად ირჩევს ერთსა და იმავე კონტრაქტორს.

შპს გურო და ინდ.მეწარმე შორენა თაბაგარი – სკვერებისა და მოედნების „გაყოფილი სფერო“

სკვერებისა და სპორტული მოედნების მოწყობის მიმართულებით ორი მოთამაშე დომინირებს: შპს გურო და ინდ. მეწარმე შორენა თაბაგარი.

• გურო: 38 ტენდერიდან 21 მოგებული, ჯამურად ≈ 2,3 მლნ ლარი.
• თაბაგარი: 18 ტენდერიდან 12 მოგებული, ჯამურად ≈ 2,3 მლნ ლარი.

„გურო“ განსაკუთრებით 2022 წელს აქტიურობს, ის თითქმის ყოველ თვე იღებს კონტრაქტს. შემდგომ წლებში მისი გამარჯვებები უფრო რეგულარულია. საშუალოდ, ყოველ კვარტალში ერთხელ.

ი.მ შორენა თაბაგარი განსაკუთრებით 2023 წელს აქტიურობს, ის მაისიდან დეკემბრამდე თითქმის ყოველთვიურად იღებს ხელშეკრულებას, მაშინ როცა სხვა წლებში შედარებით ნაკლები აქვს მიღებული.

ამგვარად, ჩანს, რომ სკვერებისა და მოედნების პროექტები პრაქტიკულად ამ ორ კონტრაქტორს შორის იყოფა, კონკურენციის გარეშე.

თეიმურაზ ლომუაშვილი – “მცირე, მაგრამ მუდმივი” მომწოდებელი

განსხვავებული შემთხვევაა ინდ. მეწარმე თეიმურაზ ლომუაშვილი, რომელიც ხაშურის მერიას ავტოსერვისის მიმართულებით აწვდის სათადარიგო ნაწილებს.

• 2023 წელს საშუალოდ ყოველ ორ თვეში იღებს მცირე კონტრაქტს;
• 2024 წელს ერთხელ ჩანს;
• 2025 წელს კი მარტიდან ივლისამდე პრაქტიკულად – ყოველთვიურად.

საერთო თანხა 2022–2025 წლებში მხოლოდ ≈ 57 ათას ლარს შეადგენს, თუმცა ტენდერებში მისი სისტემატური გამოჩენა აჩვენებს, რომ მერიისთვის „სტრატეგიულ პატარა მომწოდებლად” ითვლება.

საერთო ჯამში თუ დავაკვირებით გამოდის, რომ აღნიშნული რჩეული მიმწოდებლებისთვის ხაშურის საბიუჯეტო თანხები შემდეგნაირადაა გადანაწილებული:

• ჰედეფ ჯორჯია – ≈ 30,7 მლნ ლარი
• ნიუ სითი – ≈ 1,6 მლნ ლარი
• გურო – ≈ 2,3 მლნ ლარი
• შორენა თაბაგარი – ≈ 2,3 მლნ ლარი
• თეიმურაზ ლომუაშვილი – ≈ 57 ათასი ლარი

ანალიზი აჩვენებს, რომ ხაშურის მერიის ტენდერები მკაფიოდ კონცენტრირებულია რამდენიმე კომპანიაზე, ხოლო კონკურენციის ხარისხი უმეტეს შემთხვევაში დაბალია.

მთავარი საეჭვო გარემოებები:

1. ერთსა და იმავე სფეროში სისტემატურად იმარჯვებს ერთი და იგივე კონტრაქტორი.
2. მრავალი ტენდერი უკონკურენტო იყო.
3. მასშტაბური პროექტები მხოლოდ ერთი კომპანიის ხელშია.
4. ტენდერების თემატიკა თითქოს გაყოფილია გზები – “ჰედეფს”, სკვერები „გუროს” და თაბაგარს, შენობები „ნიუ სითის”.

ეს ქმნის მონოპოლიზაციისა და წინასწარი შეთანხმების შთაბეჭდილებას, რაც უკვე ანტიკონკურენტული გარემოს ნიშნებია.

თითოეული “შერჩეული” კომპანია, როგორც წესი, სპეციალიზდება კონკრეტულ სფეროებში, რაც მათ რეგულარულ გამარჯვებებს შესაძლოა “ლოგიკურს” ხდის, მაგრამ მონაცემების მთლიან კონტექსტში მაინც საეჭვოდ გამოიყურება.

კონკურენციის არარსებობა, ან მისი ფორმალური ხასიათი, შეიძლება მიუთითებდეს სატენდერო პროცესის მანიპულირებაზე, ან იმაზე, რომ ბაზრის სხვა მონაწილეებს არ აქვთ რეალური შანსი მოიგონ ტენდერები ხაშურის მუნიციპალიტეტში. ეს ხელს უშლის საუკეთესო ფასისა და ხარისხის მიღწევას საჯარო შესყიდვებში.

თითოეული კომპანიის ტენდერების სია მოიცავს თითქმის ყველა წელს მოცემულ პერიოდში (2022, 2023, 2024, 2025), რაც აჩვენებს მათი გამარჯვებების უწყვეტ ხასიათს.

ხაშურის მუნიციპალიტეტის ტენდერების ანალიზი აჩვენებს, რომ 2022–2025 წლებში რამდენიმე კომპანია პრაქტიკულად “ფიქსირებულ გამარჯვებულად” იქცა. მილიონობით ლარის ღირებულების ინფრასტრუქტურული და სამშენებლო პროექტები წლების განმავლობაში სწორედ მათ შორის ნაწილდება.

თუ ადგილობრივი თვითმმართველობის მიზანი ნამდვილად კონკურენტული გარემოს შექმნაა, მაშინ ასეთი სურათი საპირისპიროს მიუთითებს – კონკურენციის ფაქტობრივი არარსებობა და „რჩეული კომპანიები”, რომელთაც მერია კვლავ და კვლავ ანდობს მილიონიან ბიუჯეტებს.

გრძელვადიანი და სტაბილური ურთიერთობა შეიძლება იყოს ეფექტური, მაგრამ ის ასევე ზრდის კორუფციის რისკებს, თუ არ არსებობს ადეკვატური გამჭვირვალობა და კონტროლის მექანიზმები. განსაკუთრებით საყურადღებოა, რომ ტენდერები უკვე მოგებულია 2025 წლის ჩათვლით, რაც გრძელვადიან დაგეგმვაზე მიუთითებს, თუმცა ამგვარი დაგეგმვის პროცესი და გამჭვირვალობა საჭიროებს დამატებით შესწავლას.

ეს ყველაფერი კი ლოგიკურ კითხვას აჩენს: საქმე გვაქვს ბუნებრივად “ძლიერ” კომპანიებთან, თუ უკვე ჩამოყალიბებულ სისტემასთან, სადაც კონკრეტულ კომპანიებს მუნიციპალიტეტის ხელშეკრულებები გარანტირებულად რჩებათ?